Yükseğe Çıkıldıkça Sıcaklık Neden Düşer?

Yükseğe Çıkıldıkça Hava Neden Soğur?

Yükseklere çıkıldıkça basit bir mantığa göre sıcaklığın artması gerekir. Sonuçta güneşe yaklaşıyoruz ve böylelikle sıcaklık artar diye düşünürüz. Lakin öyle olmuyor tam tersine yükseldikçe sıcaklığımız düşüyor. Bunun nedeni ne diye merak ettiyseniz bu yazımızda açıklamaya çalıştık. Önce Isı ve Sıcaklık kavramını açıklamak istiyoruz. Isı cisimlerde moleküllerin hareketiyle ilgili bir iç enerjidir. Sıcaklık ise ısının dışarıya karşı yaptığı etkinin bir göstergesidir. Şimdi neden havanın yükseğe çıkıldıkça neden soğuduğunu açıklayım. 

Güneş ile aramızda yaklaşık 150 milyon kilometre mesafe vardır. Bu mesafenin sadece birkaç kilometre azalması Güneş’ten alınan enerji miktarında önemli bir değişiklik yapmaz. Aksine yeryüzünden uzaklaştıkça sıcaklığın düşmesi hepimizin aşina olduğu bir olgudur. Bu durumun sebebi yükseklere çıkıldıkça düşen basınçla beraber havadaki moleküllerin ortalama enerjisinin de düşmesidir.  Belirli bir yükseklikteki bir miktar havayı ele alalım. Bu bir miktar gaz, atmosfer içinde yükseldikçe üzerindeki toplam hava miktarı azaldığı için kendini giderek daha düşük basınçlı bir ortamın içinde bulur.

Ayrıca yüksek irtifalarda atmosfer daha az yoğun olduğu için güneş ışınları daha az engellenir ve soğurulur. Bu da, daha düşük sıcaklıklara yol açabilir. Ayrıca, atmosferden geçen ışınlar daha uzun bir mesafe kat ettiğinden, ısınma etkisi azalır.

Yukarıda açıklanan sonuçlar neticesiyle yükselen hava genleşir ve daha büyük bir hacmi kaplar. Ancak genleşme enerji isteyen bir süreçtir. Moleküller uzaklaşırken hareket enerjilerinin bir kısmını kaybeder. Sıcaklık ortalama hareket enerjisinin bir ölçüsü olduğu için bu durum yükselen havanın sıcaklığının da düşmesi anlamına gelir. Bu yüzden daha yüksek irtifalar daha soğuktur.

Atmosfer koşullarını ve yaşam etkinliklerini en yakından kontrol eden iklim elemanı atmosferin sıcaklığıdır. Yeryüzünün tek enerji kaynağı olan güneş, atmosfer sıcaklığının da kaynağıdır. Güneşten gelen enerjinin önemli bir bölümü atmosferi geçerek yeryüzüne ulaşır ve oradaki katı ve sıvı cisimleri ısıtarak ısı enerjisi haline döner. İşte atmosferi de ısıtan, doğrudan doğruya güneşten gelen görünür veya görünmez ışınlardan çok, yeryüzünden atmosfere geçen bu ısı enerjisidir. Bu bakımdan atmosfer kısmen doğrudan doğruya güneşten, fakat daha çok yeryüzünden ısınır. Onun için atmosferin alt katları daha sıcaktır.

Önerilen Yazı: Daisugi Tekniği: Japonların Ağaç Kesmeden Odun Üretmesi