Dinamo Nedir?

Dinamo basit anlamada hareket enerjisini içindeki mıknatıs ve bobin sayesinde elektrik enerjisine dönüştüren bir araçtır. Dinamoyu bulan kişi, Michael Faraday’dır. Dinamonun çalışma ilkesi de, Michael Faraday’ın keşfettiği “endüksiyon yasasına” dayanır. 

Dinamonun Çalışma İlkesi

İletken bir halka üzerinden akım geçirildiğinde, halka ekseni boyunca bir manyetik alan oluşur. Yani elektrik akımı manyetik alana yol açar. Faraday’ın endüksiyon ilkesiyse bunun tersine, manyetik alanla elektrik akımı arasında bir ilişki kurar. Buna göre; iletken bir halkanın içinden geçen manyetik akının, yani manyetik alan şiddetiyle halka alanının çarpımının (B.A) veya daha doğrusu manyetik alan şiddetinin halka alanı üzerindeki integralinin (İntegral(B.dA)) zamanla değişmesi halinde, halka üzerinde bir gerilim (V= -df/dt) oluşur. Bu gerilimde, yine halka üzerinde bir elektrik akımına yol açar.

Bu ilkeden hareketle gerilim elde etmek için; iletken bir teli halka şeklinde büküp, iki ucunu nötr ve faz olarak serbest bıraktıktan sonra halkanın karşısına, kutuplarından birisi halkaya bakacak şekilde bir sabit mıknatıs yerleştirmek ve mıknatısı, halkaya bakan kutbun sürekli değişeceği biçimde döndürmek yeterli.

Önerilen Yazı: Buji Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?

Öte yandan, bağımsız halkalarda oluşan gerilimleri üst üste bindirerek daha yüksek gerilimler elde etmek de mümkün. Bunun için, halkaları birbirine seri olarak bağlamak, yani bağımsız halkalar yerine, örneğin N sarımlı bir bobin kullanmak yeterli. Bu durumda gerilim düzeyi, tek bir halkadan elde edilebilecek olanın N misline ulaşır. Oluşan akım da keza, yaklaşık aynı oranda büyür. Şekilde, basit bir bisiklet dinamosu görülüyor. Burada bir bobin içerisinde dönen sabit bir mıknatıs, bobinin iki ucu arasında elektrik akımı oluşturuyor. Bu uçlar, örneğin bisiklet farınn faz ve nötr uçlarına bağlanarak, farın yanması sağlanabilir.

Önerilen Yazı: Bisiklet Vites Sistemi Nasıl Çalışır?

Mıknatısın dönmesi pedallara uygulanan dönme momenti aracılığıyla sağlandığından, pedallar ne kadar hızlı çevrilirse, bobindeki akı değişimi ve dolayısıyla üretilen gerilim veya akım da o denli yüksek olacak, far daha parlak yanacaktır. Eğer farın hep aynı parlaklıkta yanması isteniyorsa, dinamo-far devresine şarj edilebilir bir akü yerleştirilebilir. Dinamo çalışırken aküyü şarj etsin; akü de, boşalmadığı sürece, farı sabit bir gerilimle beslesin. Bu durumda bisiklet dururken farın yanmaması için, devreye bir de açma-kapama anahtarının konması gerekir.