Dokunmatik Ekran Nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri, Özellikleri

Dokunmatik Ekran Nedir?

Dokunmatik ekranları akıllı telefon teknolojisiyle birlikte tanımış olduğumuz gibi yakın zamanda büyük alanlarda faaliyetler göstererek hayatımızın her alanına girmeyi başarabilmiştir. Teknik ifade olarak Dokunmatik ekran; herhangi bir LCD veya CRT ekran üzerine yerleştirilmiş doğrudan ekran üzerinden giriş alabilen teknolojidir. Bu teknoloji dokunmatik ekran kalemi veya ekran yüzeyine dokunmayla kullanılabilir. İngilizce ifadesi ise Touch Screen’dir.

Dokunmatik ekranlar basınca duyarlıdır; kullanıcı ekrandaki kelimelere ve yazılara dokunarak bilgisayarla etkileşim sağlar. İnsanların daha kolay şekilde işlemler yapmasına ve yaptıkları çalışmaların daha kolay verim alınabilmesi için elde edilen dokunmatik ekranlar telefon ekranlarında, tabletlerde, arabalarda, klimalarda ve hatta buzdolaplarında sıkça karşımıza çıkan durumlar arasında yerini alabiliyor. 

Beyaz eşyalarda yerlerini aldıkları gibi bütün teknolojik alanlarda ekranın yer aldığı bölümlerde faaliyetlerini göstermektedirler. İki farklı şekilde bizlere geri yanıt vermekte olan dokunmatik cihazlar kendileri için üretilmekte olan özel kalemler ve insan tenine uygun olan modellere göre geri bildirimler yansıtmaktadırlar. Bütün ekranların kendilerine özgü şekilde çalışma mantıkları yer almaktadır.

Dokunmatik Ekran Nasıl Çalışır?

Dokunmatik Ekran, birbirleriyle iletişim halinde bulunan üç sistemden meydana gelmektedir. Bunlardan bir tanesi dokunmatik ekran paneli, dokunmatik ekran panelinden gelen sinyalleri anlamlandırarak yorumlayan kontrol sistemi ve kullanıcının dokunmasını nerelere gerçekleştirebileceğine dair kullanıcıyı yönlendirmeye ve kullanıcıya bilgi aktarmada kullanılan Grafik LCD (GLCD)lerdir. Bütün dokunmatik ekranlar kendilerine özgü biçimde çalışma mantıkları bulunmaktadır. 

İlginizi Çekebilir: Eleketronik Mürekkep Nedir? Ne İşe Yarar?

Önceden sistem verileri üzerine entegre edilmekte olan elektronik kartlar sayesinde kartın ve ekranın birbirleriyle birlikte bağdaş kurdukları durumda verilen yanıtın geri bildirim olarak tekrardan ekrana göstermesine olanak sağlamaktadır. Dokunmatik ekran teknolojisi büyük bir gelişme göstererek hayatımızın her alanında faaliyetler göstermeye başlamış bulunuyor.

Sistemin ilerleyiş göstermesindeki temel amaç kullanım oranların insanlar tarafından tercih edilmesidir. Eskilerde tuşlu telefonlarda mesajlar yazmak veya bir durumu aratmak istediğimiz zamanda bizlere büyük sıkıntılar ortaya çıkarabiliyor, hatta zamanla yıpranan tuşlar nedeniyle kullanılmama durumuna gelebiliyordu işte bu yüzden gelişen telefon teknolojinde kendini ön plana almayı başarabilmiştir. 

Dokunmatik Ekran Çeşitleri Nelerdir?

Dokunmatik ekranlar kendi aralarında birden fazla kategoriye ayrılmaktadırlar. Bunlar Rezistif dokunmatik ekranlar, Kızılötesi dokunmatik ekran, Kapasitif dokunmatik ekran olarak bilinmektedirler.

♦ Rezistif Dokunmatik Ekran

İlk olarak bahsetmiş olduğumuz Rezistif dokunmatik ekranlar bütün kullanıcıların kullanmış oldukları cep telefonlarda görülmektedirler. Yarı iletken ve yalıtkan destek tabakalarından meydana gelmiş rezistif dokunmatik paneller, temel direnç prensiplerinden “bir iletkenin direnci boyuyla doğru orantılı olarak artar” prensibini temel alarak geliştirilmiş bir teknolojidir. Pil derecesini yüksek tutmak için ilk olarak belirlediğimiz rezistif ekranlar kullanılmaktadır.

♦ Kızılötesi Dokunmatik Ekran

Kızıl ötesi olarak bilinen ekranlar en basit şekilde işlemler gören ve ücret konusunda uygunluklar yaratan cihazlarda kullanılmaktadır. Kızılötesi ışık demetleri ekranın bir tarafından diğer tarafına gönderilir, diğer taraftaki duyargalar ışığın gelip gelmediğini sürekli kontrol ederler.

Işık geliyorsa kontrol sistemine 1, gelmiyorlarsa 0 verisini gönderirler. Dokunuşla ışığın diğer tarafa geçişini engellenir, böylece duyarga kontrol sistemine 0 komutu gönderir. Kontrol sistemi komutun geldiği duyargaya göre dokunuşun o eksendeki yerini belirler. Diğer eksende de aynı işlemler tekrarlanır, böylece iki eksende koordinatlar belirlenmiş olur. Isıya duyarlı türü de mevcuttur.

♦ Kapasitif Dokunmatik Ekran

Kapasitif etki, ekranın dört köşesinden uygulanan gerilimle ekran yüzeyinde elektrostatik alan oluşturulur. Yüzeyin herhangi bir yerine yük depolayabilen bir iletken temas ettirildiğinde bu elektrostatik alanda oluşan değişim köşelere yerleştirilmiş osilatörler tarafından gözlenebilir hale gelir.

Osilatörlerden toplanan veriler işlem birimine gönderilerek koordinat verisi haline çevrilir ve sisteme aktarılır. Kapasitif dokunmatik ekranlar, Rezistif ekranlarına göre göstermiş oldukları özellikler sayesinde daha fazla ücrete tabii olabilmektedir. Genellikle pos makinesi cihazlarında veya LCD ekranların kullanılmasında tercih edilmektedirler. Daha hassas ekranlara sahip oldukları için kullanmış oldukları enerji kayıpları da fazla olmaktadır. 

İlginizi Çekebilir: Kondansatör (Kapasitör) Nedir? Ne İşe Yarar?

Toplumun Yaygın Olarak Kullandıkları Dokunmatik Ekranlar

Toplum alanlarda ATM, banka girişlerinde, hastane girişleri, terminaller, fiş alma bölümleri ve havaalanı gibi bölümlerde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Büyük ekranlardan oluşan elektronik sistem devreleri sayesinde insanlar tuş sıkıntıları yaşamadan ekranın altında yer alan yazıları kolayca seçebiliyor, işlemlerine devam edebilmektedirler.

Dokunmatik ekranın gelişmediğini var sayarsak kullanıcılar bir bölümde kullandıkları aletlerin yazıların silinmesin de büyük sıkıntılar yaşayacakları gibi gelişecek olan bütün elektronik sistemlerinde tuşlu veya farklı mantıklarla çalışan sistemlerin elde edilmesi gerekiyordu. Fakat gelişen dokunmatik ekran sayesinde hem yüksek maliyetlerden kurtulmuş olduk, hem de firmaların sürekli toplumda yaydıkları hizmetleri yenilemelerine avantaj sağlıyor.