Yaşlandıkça Zaman Neden Daha Hızlı Geçer?
Yaşlandıkça Zaman Neden Daha Hızlı Geçer?
Yaşlandıkça neden zamanın daha hızlı geçtiğini hissederiz? Bazı günlerin diğerlerinden daha yavaş olduğu izleniminin fiziksel temeli nedir? Kısa cevap, ölçülebilir ‘zamanın’ insan zihninin algıladığı zamanla aynı olmamasıdır. Diğer bir deyişle, bir saatin zamanı nasıl ölçtüğü ve bizim onu nasıl algıladığımız oldukça farklıdır. Einstein’ın görelilik teorilerinin ötesinde, hemen hemen her insan sezgisel olarak zamanın göreceli olduğunu bilir. Çünkü zaman yaşlandıkça çok daha hızlı geçmeye başlar gibi gözükür.
Belli bir yaşı geçtikten sonra birçok kişi, Facebook’ta gezinip eski arkadaşlarının ya da çocuklarının fotoğraflarına bakarken ya da bir sonraki doğum günü pastasını üflerken kendine aynı soruyu sorar. Tüm bu zaman neden bu kadar çabuk geçti? Yukarıda okuduğunuz paragraf size tanıdık geldiyse yalnız değilsiniz. Sinirbilimciler, çocuklukta zamanın yavaş bir tempoda aktığı ve yetişkinliğe dönüştükçe hızlandığı algısının yaygın bir deneyim olduğunu belirtiyor. Ayrıca insanların yaşlandıkça öznel zaman algılarında zamanın giderek daha hızlı geçtiğini hissetmeleri psikologlar tarafından da belgelenmiştir. Sorun şu ki bunun nedeni konusunda henüz bir fikir birliği yok.
Zaman Algımız Neden Değişiyor?
Bir hipoteze göre zaman algımız, belleğimizden ve ne kadar yeni deneyim yaşadığımızdan etkilenmektedir. Örneğin, ilk sevgili ya da okuma yazma öğrenmenin verdiği heyecan gibi yeni deneyimler beyinde çok sayıda kalıcı veri kaydedilmesini tetikler. Ancak günlerini benzer biçimde yaşayan yaşlı bir kişinin beyninde ise daha az veri kaydedilir. Diğer bir deyişle hatırlanacak daha az anı bulunur. Bu da yaşlılıkta beynin benzer veriler içeren zaman dilimlerini bir araya toplamasıyla ve zamanın hızla geçip gitmiş gibi hissedilmesiyle sonuçlanır.
Diğer bir hipotez, yaşlandıkça zamanın hızla geçmesi ile vücut kimyasının değişmesi arasında bir bağlantı kuruyor. Yaş ilerledikçe insan beyni motivasyon ve ödül gibi durumlarla ilişkilendirilen bir nörotransmitter olan dopamini daha az üretir. Yapılan deneyler dopamin azalmasıyla zaman algısı arasında da bir ilişki olduğunu kanıtlamıştır. Yaşlı insanlar genellikle gençlerden daha yavaş hareket eder. Bunun nedeni hızlı hareket edemedikleri için değildir. Genellikle hareketlerinin daha yavaş olduğunun farkında değildirler. Vücut performansları (denge, reaksiyon zamanlamaları, görme, işitme) yavaşladığında, zamanın göreceli hareketi de yavaşlıyor gibi görünür.
Bir başka hipotez, küçük çocukların yetişkinlerden daha hızlı kalp atışlarına ve nefes alış verişlerine dikkat çeker. Bu nedenle beyinlerinin elektrofiziksel dalgalanma ve ritimlerin de daha hızlı gerçekleştiğini ileri sürer. Bu da, belli bir zaman diliminde daha fazla biyolojik belirteç (kalp atışı, nefes) yaşaması ve daha fazla zaman geçirmiş gibi hissetmesini sağlar.
Zaman Algımızı Nasıl Yavaşlatabiliriz?
Yaşlandıkça zamanın daha hızlı geçtiğini hissetmekten rahatsız olanlar için, zaman algısını yavaşlatmanın yolları da bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Yeni deneyimler yaşamak: Yeni bir yer görmek, yeni bir dil öğrenmek, yeni bir hobi edinmek gibi yeni deneyimler yaşamak, beynimizi uyarır ve zamanı daha yavaş algılamamızı sağlar. Ayrıca yeni anılar oluşturarak, zamanın daha dolu geçtiği hissini verir.
Dikkatli olmak: Günlük hayatımızda yaptığımız rutin işleri otomatik pilotta yapmak yerine, dikkatli bir şekilde yapmak, zamanı daha yavaş algılamamıza yardımcı olur. Örneğin, yemek yerken, yediğimiz yemeğin tadını, kokusunu, dokusunu fark etmek, yemek yeme süresini uzatır ve zamanı daha yavaş geçirmiş gibi hissettirir.
Meditasyon yapmak: Meditasyon yapmak, zihnimizi sakinleştirir ve zamanı daha yavaş algılamamızı sağlar. Meditasyon yaparken, nefesimize, vücudumuza, duygularımıza odaklanırız. Bu da, zamanın akışını yavaşlatır ve zamanı daha iyi değerlendirmemize yardımcı olur.
Sonuç
Yaşlandıkça zaman neden daha hızlı geçer? sorusunun cevabını bu yazıda verdik. Bu sorunun, hem psikoloji hem de fizik alanlarında ilgi çeken bir konu olduğunu belirttik. Zaman algımızın, belleğimizden, vücut kimyamızdan, biyolojik ritimlerimizden etkilendiğini anlattık. Zaman algımızı yavaşlatmanın yollarından bahsettik. Umarız, bu yazı sizin için faydalı olmuştur. Yaşlandıkça zamanın daha yavaş geçtiği günler dileriz.
