555 Entegresi Nedir?

555 entegresi birçok amaç için kullanılan bir entegre olarak karşımıza çıkmaktadır. Osilasyon, zaman gecikmesi ve darbe sinyali yaratmak için kullanılabilecek kararlı bir tümleşik devredir. Zamanlama aralığının mikro-saniyeler ile saatler arasında olabilmektedir. Ayrıca ayarlanabilir çıkış frekansının sağlanabilmesi ile yaygın bir kullanım alanına sahiptir.

Zamanlayıcı entegre devreler arasında en çok tercih edilen bir entegre çeşididir. Bu entegre düşük maliyet, yüksek frekanslardaki kararlılığa sahiptir. Bunun sebebi entegreye bağlanan R ve C elemanlarının değişik değerlerde seçilerek zamanlama süresinin kolayca ayarlanmasıdır.

Önerilen Yazı » ATmega Nedir? ATmega328 Özellikleri Nelerdir?

Yukarıdaki resim, 555 entegre devresinin bacaklarını göstermektedir. Alt tarafta da bu bacakların görevleri yazmaktadır;

1 no’lu bacak (toprak): Toprak veya ortak uçtur.

2 no’lu bacak (tetikleme): Bu uç, alt komparatörün girişidir. Devre çıkışını 1’e kurmak için kullanılır.

3 no’lu bacak (çıkış): Çıkış ucudur. 555’ in çıkış katındaki (Şekil 3.34) Q20,Q24 transistörleri totem pole, Q21, Q22 transistörleri ise darlington bağlıdır veyüksek çıkış seviyesinde besleme geriliminin yaklaşık 1,7 V altında çıkış sağlar.

4 no’lu bacak (reset): Bu uç, çıkışı lojik 0’a götürmek için kullanılır. Bu uca negatif pals verilirse deşarj transistörü doyuma gider ve çıkış lojik 0 olur.

5 no’lu bacak (kontrol voltajı): Bu uç, 2/3Vcc değerini sağlayan voltaj bölmenoktasına direk erişim sağlar. 555′ in voltaj kontrollü çalışmasında kullanılır. Normal çalışmada gürültünün önlenmesi için yaklaşık 0.01μF’lık bir kondansatör yardımıyla şaseye verilir.

6 no’lu bacak (eşik): Üst komparatörün girişidir. Bu uçtaki gerilim 2/3Vcc’yi geçince çıkışın lojik 0’a gitmesine sebep olur.

7 no’lu bacak (deşarj): Bu uç, Q14 NPN transistörünün kollektörüdür. Çıkış,düşük seviyede iken düşük direnç; yüksek seviyede iken yüksek direnç göstererek kondansatörün şarjını ve deşarjını kontrol eder.

8 no’lu bacak (besleme): Besle geriliminin uygulandığı uçtur. 4,5V ile 16Varasındaki bir besleme gerilimi uygulanabilir.

555 Entegresinin Özellikleri

• Yüksek kararlılık ve düşük maliyet yanında farklı özellikleri de mevcuttur. Bu özellikler;

• Kapanma (turn-off) süresi 2 mikro-saniyeden kısadır

• Maksimum işlem frekansı 500 KHz’den büyüktür

• Mikro-saniyelerden saatlere kadar zamanlama sağlamaktadır

• Yüksek çıkış akımı verebilir (200 mA)

• Ayarlanabilir çıkış frekansına sahiptir

• +4.5 , +18V arası besleme gerilimi istemektedir.

Önerilen Yazı » Sinyal Jeneratörü Nedir? Nasıl Kullanılır? Ne İşe Yarar?

555 zaman entegre devresi monastable multivibratör (asimetrik kare dalga osilatör), astable multivibratör(simetrik kare dalga osilatör) olarak kullanılabilmektedir. Bunlardan da kısaca bahsedersek;

Tek Kararlı Devre (Monostable Çalışma)

Bu konumda zamanlayıcı tek kararlı bir devre işlevini görür. Dışardan bağlanan kondansatörün yükü başlangıçta zamanlayıcının içindeki transistör tarafından boşaltılır. Zamanlayıcının ikinci ucuna negatif tetikleme darbesi uygulanınca flip-flop kondansatör üzerindeki kısa devreyi kaldırır ve çıkışı yüksek seviye konumuna getirir. Kondansatörün uçlarındaki gerilim Ʈ=Ra.C zaman sabiti ile üstel olarak değişir. Monostable ve Astable çalışma konularıyla ilgili detaylı bilgi almak isterseniz daha önce yazdığımız yazıya Buradan ulaşabilirsiniz.

Kondansatörün uçlarındaki gerilim 2/3 Vcc olunca karşılaştırıcı flip-flop’u sıfırlar. Bu durumda kondansatör hızla boşalır ve çıkış alçak seviye konumuna flip-flop tarafından sürülür.

Tetikleme ucuna uygulanan negatif artışlı darbenin genliği 1/3 Vcc seviyesine ulaştığında devre tetiklenir. Devre bir kere tetiklenince T zamanı geçinceye kadar aynı konumda kalır. Bu zaman içinde devre tekrar tetiklense bile konumu değişmez. Bu T süresi aşağıdaki formül ile verilebilir;

T=1,1 . R1.C1

Bu zaman süresince negatif darbe sıfırlama ucuna uygulanarak devre sıfırlanabilir. Eğer sıfırlama ucu Vcc ucuna bağlanırsa sürekli dolup boşalan bir görüntü oluşacaktır.

Kararsız Devre (Astable Çalışma)

Zamanlayıcı kendi kendini tetikleyerek kararsız bir devre gibi çalışacaktır. Dışarıdan bağlanan kondansatör R1 ve R2 üzerinden dolacak ve R2 üzerinden boşalacaktır. Darbe süresi – Periyot oranı bu iki direnç tarafından ayarlanabilir. Bu çalışma türünde kondansatör 1/3 Vcc ve 2/3 Vcc gerilimleri arasında dolar ve boşalır. Monostable ve astable, her iki devre için de darbe frekansı kaynaktan bağımsızdır.