Havya Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar? Çeşitleri Nelerdir?

Havya Nedir?

Havya; devrelerin, elektronik elemanların birbirine lehimlemesinde kullanılan önemli bir eleman olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu elemanların birbirine lehimlenebilmesi için yüksek ve hızlı bir ısı kaynağına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyacı karşılamak üzere havyalar kullanılmaktadır. Havyalar 200 ile 500 derece arasında ısı yayabilecek şekilde üretilebilirler.

Havya güçleri çeşitli aralıklarda olabilir. Örneğin 10 watt veya 400 watt gibi değerlerde havya bulabilirsiniz. Bu gibi değerler üretici firmalara göre değişiklik gösterir. Genel olarak havyalarda istenilen bazı özellikler vardır;

1) Hayvanın hızlı bir şekilde ısınabilmesi,

2) Lehimleme yaparken ısı kaybı yaşanmaması,

3) Gövde kısmının yalıtımlı olmasıdır. Havyalar da ısıtma ve yalıtım dirençlerine göre sınıflandırılırlar.

İlginizi Çekebilir » Lehim Lehimleme Nedir? Ne İşe Yarar?

• 15 W güçlü olan havyalar baskı devrelerde çok ince olan hatlarla beraber entegre, diyot ve transistör gibi bazı elektronik malzemeleri lehimlerken kullanılabilir. Lakin ısıtma yetmediği durumlarda 30 wattlıklar tercih edilir.

• 30 güçlü olan havyalar direnç, kondansatör, diyot, transistör gibi elektronik elemanları lehimlerken kullanılabilir. 

• 40 güçlü olan havyalar da yüksek güç değerine sahip dirençlerle beraber baskı devrelerde küçük terminaller için kullanılabilir

• 60 ve üstü güçlü olan havyalar ise daha çok büyük boyutlu elektronik malzemeler ve kalın iletkenleri lehimlerken kullanılır.

Havya Çeşitleri

Havyalar, görünüş ve ısıtılma şekillerine göre üçe ayrılırlar:

Kalem (Rezistanslı) Havyalar

Rezistanslı havya olarak da isimlendirilirler. Ancak, tabanca havyaya benzer modelleri de vardır. Isının havyada oluşturulması rezistansla sağlanmaktadır. Rezistans, krom-nikel telden silindirik şeklinde sarılarak elde edilir. Bu havyalar küçük güçlü olarak üretilirler. Böylece küçük akımlı büyük dirençli olarak çalışırlar.

Rezistanslı havyalar, enerji kablosu, tutma sapı ve havya ucu olmak üzere üç ana parçadan oluşmaktadır. Şekil 2-3’deki rezistanslı kalem havyaya örnektir. Sanayinin içerisinde havya istasyonları elektronikçiler için kolaylık ve güvenlik sağlamaktadır. Enerji beslemesi 220Volt olmasına rağmen ısı ayarı imkânı sağlayarak çalışma güvenliği sağlarlar. Böylece havya ucundaki ısı değerini sabit tutma imkânı sağlamaktadır. Buna göre kalem havyalar ikiye ayrılır:

İlginizi Çekebilir » Perçin Perçinleme Nedir? Ne İşe Yarar?

1) İstasyonlu Kalem Havyalar

Bu tip havyalar ısı ayarlı veya gerilim ayarlı olarak kullanılabilmesi için çeşitli düzenekler kullanılır. Böylece havya ucundaki ısı sabit tutulur. Güvenli bir çalışma ortamı için böyle düzenekler kullanılabilir. Ancak, her yerde kullanılmaları mümkün olmayabilir. Bir istasyon modeli olarak kabul ettiğimiz bu tip havyalar daha çok seri üretim yapan firmalarda kullanılır. Şekil 2.4’te istasyonlu kalem havyalara örnektir.

2) İstasyonsuz Kalem Havyalar

Bu havyaları genel kullanıcı olarak isimlendirdiğimiz bakım ve onarım yapan küçük firmalar, hobi devreleri yapan kimseler ve öğrenciler kullanmaktadır. İstasyonlu havyalardan tek farkları, her alanda kullanılabilir olmalarıdır. Şekil 2.5’te istasyonsuz kalem havyaya örnektir.

Tabanca (Transformatörlü) Havyalar

Tabanca havyalar güçlü havyalar olup daha çok elektrikçilikte ve kalın iletkenlerin lehimlenmesinde kullanılırlar. Tabanca havyaların içinde bir transformatör mevcut olup havya ucu fek sekonder sargısının uzantısıdır. Sekonder sargısı primer sargısına göre çok az sipirlidir. Bu sebeple sekonderde çok düşük gerilim ve çok yüksek akım vardır. Bu yüksek akım sekonder sargısının dolayısıyla havya uçunun çok ısınmasına sebep olur.

Primer devresinde seri bir anahtar vardır ve bu anahtar tetik biçimindedir. Anahtara basıldığında primerden ve dolayısıyla sekonderden akım geçer. Sekonderden geçen yüksek akım havya uçunu ısıtır. Anahtar bırakılırsa akım kesilir ve havya hızla soğur. Daha önce de belirtildiği gibi tabanca havyalar yüksek güçlü ve dolayısıyla uçları çok ısınan havyalardır. Bu nedenle elektronik devrelerde lehimleme işlerinde tabanca havya kullanımından kaçınılmalıdır. Şekil 2-6’da tabanca havya görülmektedir.

Gazlı Havyalar

Bu tip havyalar, enerji kaynağının bulunmadığı ortamlarda kullanılır. Gazın yakılması yoluyla havya ucu ısıtılarak çalışmaktadır. Çalışmasında elektrik bulunmadığı için yanıcı bir gaz kullanılmaktadır. Çalışma sırasında havya ucu hem ısıyı alacak hem de lehimi eritecek şekilde kullanır. Şekil 2-7 de gazlı havyalara örnek görülmektedir.

Teknoloji Projeleri Youtube Kanalımızdaki Son Videomuza Göz Atmış Mıydınız?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir