UJT Nedir? Ne İşe Yarar?

Bu yazımızda UJT transisör nedir, ne işe yarar kavramlarını açıklayacağız. UJT, N tipi bir yarı iletken gövdenin ortasına bir PN eklemi eklenmesi ile oluşturulmuş aktif bir devre elemanıdır. Yapısında tek p – n eklemi bulunmasından dolayı kendisine Uni-Junction Transistor (UJT) (tek eklemli) denir. Emiter, beyz1 ve beyz2 olarak adlandırılan üç adet ucu bulunmaktadır.

Temel yapısı hafif katkılanmış (direnç karakteristiği yükseltilmiş), kalınca bir dilim n tipi silisyum malzemesi üzerinde p malzemesi oluşturularak elde edilir. n malzemesinin iki ucu Beyz1 ve Beyz2 olarak adlandırılır. Bu özelliği dikkate alınarak UJT’ye çift beyzli diyot da denir.

Sembolündeki emitör ucunun eğimli olması UJT’yi FET’ten ayıran özelliğidir. İçinde; RB2 olarak adlandırılan sabit değerli direnç, RB1 olarak adlandırılan değeri değişebilen ikinci bir direnç ve bir Diyot bulunur. B1 – B2 uçlarındaki direnç değeri 5KΩ-10 KΩ arasında değişir.

Önerilen Yazı: Transistör Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır?

UJT’lerin Genel Özellikleri Nelerdir?

UJT’lerin genel özellikleri;

• h; sıcaklık değişimlerine karsı oldukça kararlıdır -50 derece ile +125 c arasında karakteristiğindeki farklılaşma %10’dan küçüktür.
• Sıcaklık attıkça h azalır, fakat RBB artar.
• Aynı tip UJT’ler arasındaki sıcaklık kararlılığı iyi değildir. h %30 veya daha fazla olabilir.
• h; 0,5 ile 0,8 arasındadır.

UJT Nasıl Çalışır?

UJT’nin iletken olabilmesi için E-B1 uçlarının doğru, E-B2 uçlarının ters polarize edilmesi gerekir. E ucuna (+) B1 ucuna (-) B2 ucuna (+) gerilim uyguladığımızda B2 ucundan B1 ucuna doğru geçen IB akımı RB2 direnci üzerinde VRB2; RB1 direnci üzerinde de VRB1 gerilim düşümlerini oluşturur. Emiter ve B1 uçları uygulanan gerilime de VEB1 adı verilir. UJT’nin iletimde ya da yalıtımda olması VRB1 VEB1 arasındaki bağıntıya göre belirlenir. Üst taraftaki çalışma devresi diye belirtilen resme bakabilirsiniz.

• VEB1 < VRB1 ise UJT yalıtkandır.
• VEB1 = VRB1 ise UJT yine yalıtkandır.
• VEB1 > VRB1 ise UJT iletken olur.

Önerilen Yazı: MOSFET Nedir? Nasıl Çalışır?

Bu durumda emiter ucundan B1 ucuna doğru IE akımı geçer. VEB1 gerilimi VP tepe gerilimine ulaştığında IE akımı UJT’yi iletime götürür. Bu durum UJT’nin yalıtım noktası olan VV vadi gerilimine kadar devam eder.

UJT Nerelerde Kullanılır?

UJT’ler anahtar, pals jenaratörü, testere dişi jenaratörü olarak; çoğunlukla osilatör, zamanlayıcı devrelerinde; tristör, triyak gibi elektronik anahtarların tetiklenmesi işleminde kullanılır. UJT tetiklemeli tristörün yarım dalga yük kontrolü ve UJT tetiklemeli tristörün tam dalga yük kontrolü sıkça karşılaşacağınız uygulama devreleridir.

Teknoloji Projeleri Youtube Kanalımızdaki Son Videomuza Göz Atmış Mıydınız?