Raybalama Nedir? Ne İşe Yarar?

Raybalama, bir iş parçası deliğinin matkapla delinmesinin ardından rayba denilen bir kesici takım ile küçük miktarlarda talaş kaldırma işlemine denir. Diğer bir deyişle matkapla elde edilemeyen yüzey kalitesini rayba denilen kesicilerle elde edilmesidir. Çap üzerinde daha iyi tolerans ve artan yüzey kalitesi elde etmek üzere bir deliğin hafifçe büyütülmesinde kullanılır.

Raybalama ile 0.006mm den daha küçük hassasiyetlerde ölçü elde etmek mümkündür. Bunun nedeni ise; raybanın kesici ağızlarının çokluğundan talaş payının az oluşundan ve devir sayısının düşük olmasından kaynaklanmaktadır. Çeşitli Raybalama yöntemleri vardır. Bunlar;

El Raybaları

El raybalarının kesme yapan ağız boyu ve bunu takip eden yardımcı ağız boyu uzundur. Bunun nedeni ise raybanın delik içerisinde kolay ağızlamasını sağlamak ve elle döndürme kuvvetinin azaltılmasıdır. El raybaları boyu en az çapı kadar olan boydan boya delinmiş deliklere en az çapı kadar olan boydan boya delinmiş deliklere çekilir.

Önerilen Yazı: CNC Torna Tezgahı Ne İşe Yarar? Kısımları Nelerdir?

Makine Raybaları

Makine raybalarının yataklanan zırhlı kısımları ile esas kesme yapan ağız kısımları el raybalarından daha kısadır. Çünkü rayba makinede çekilirken makinenin mili tarafından yataklanmaktadır. Makine raybaları genellikle konik saplı olarak imal edilirler. Ayrıca makine raybalarının uç koniklik boyu daha kısadır. Esas kesici kenarı bu ağızlar oluşturmaktadır. Bu nedenle makine raybaları kör delikler için daha uygundur.

Konik Raybalar

Konik raybalar silindirik delikleri konik hale getirmek için kullanılan raybalardır. Konik pimlerin delikleri, mors kovanları gibi konik yuvalar konik raybalarla işlenir. Konik raybalar koniklik oranlarına bağlı olarak üç tiptir;

1- Pim raybaları(1/50)

2- Mors raybaları(1/20)

3- Musluk raybaları(1/10)

Rayba Payı Nedir?

Rayba delik sonrasında yapılan ikinci bir işlem olduğundan delme işleminde standartlarda belirtildiği miktarlarda rayba payı bırakılmalıdır. Eğer daha fazla rayba payı bırakılacak olursa rayba çekmek zorlaşır hatta rayba kırılabilir.

Raybalama Hakkında Yararlı Bilgiler

Rayba kesici ağızları çevreye eşit açılı olarak yerleştirilmediği için “otlama” yapmaz. Yani bir ağzın oluşturduğu kesme izini arkadan gelen ağız siler. Bu neden ile delik içi pürüzlülüğü taşlama ayarında olur. Ayrıca delik profili ise matkaba göre daha daireseldir.

Simetrik ağırlık savrumlu iş parçalarında iş parçası ile kesici takımı kusursuz ayni eksene tanımlayan havalı yataklama düzeneği sayesinde silindir geometrisi ve yüzey kalitesi bir nihai üst işlemi gereksiz kılar seviyede mükemmel elde edilmektedir. Yüzey altı sıkışma derinliği de eşit oluyor.

Önerilen Yazı: Mors Alfabesi Nedir? Nasıl Kullanılır?