Sivrisinekler Bizi Nasıl Buluyor?

Özellikle yaz aylarında canımızı sıkan bir durumdur: Sivrisinek sokması. Büyük şişmeler, kaşıntılar ve acı verir. Merak ettik sivrisinekler nasıl oluyorda bizi buluyor ve belli noktalarımızdan sokuyor. 2015 yılında Caltech’te yapılan bir dizi deney ile dişi sivrisineklerin insan hedeflerini algılama stratejileri modellendi. Bu modele göre, sivrisinekler bizi bulabilmek için çeşitli duyuları yani koku alma, görme ve ısı algılama duyularını birlikte kullanıyor.

Hep derler nefesimizdeki karbondioksitten tespit ediyorlar diye gerçekten de sivrisinekler nefes verdiğimizde çıkan karbondioksitin kokusunu yaklaşık 50 metrelik bir menzilden algılayabiliyor. Karbondioksit kaynağına yaklaştıkça, 5-15 metre arası mesafede hedefini görsel ipuçlarıyla netleştiren sivrisinekler, bir metre öteden vücut ısımızı algılayarak bizi bulmuş oluyor. Karbondioksit kokusu almayan sivrisinekler görsel ipuçlarına itibar etmiyor.

Ayrıca okuyabilirsiniz: Örümcek İpeğinden Hassas Mikrofon Geliştirildi!

Yakın zamanda yapılan bir çalışmaya göre ise sivrisinekler buldukları kaynağın insan olup olmadığını anlamak için farklı işaretlere ihtiyaçları olduğu ortaya çıktı. Mart 2019’da yayımlanan bir araştırmada, özellikle insan kanını tercih eden sarı humma sivrisineklerinin (Aedes aegypti) antenlerinde bulunan Ir8a adlı proteinin, insan terine özgü bileşenlerden laktik asite duyarlı olduğu anlaşıldı.

Yapılan deneylerde, CRISPR/Cas9 gen düzenleme yöntemi ile Ir8a geni bozulan sivrisineklerin yaklaşık yarısının insan terini algılayamadığı görüldü. Bu çalışma ile bilim insanlarının yaklaşık 50 yıl önce kurdukları hipotez doğrulanmış oldu. Diğer taraftan, araştırmacılar sivrisineklerin laktik asite ek olarak insan terinde bulunan diğer uçucu asitleri de algılayabildiklerinden şüpheleniyor. Bilim insanları sivrisinekler ile ilgili araştırmalarına devam ediyor. Yeni araştırmalar çıktıkça bunları derleyerek yazımızı güncel tutacağız.

Teknoloji Projeleri Youtube Kanalımızdaki Son Videomuza Göz Atmış Mıydınız?

Kaynak:

• Tübitak Bilim ve Teknik

• Raji, Joshua I. et al., (2019) Aedes aegypti Mosquitoes Detect Acidic Volatiles Found in Human Odor Using the IR8a Pathway. Current Biology , 29(8) , 1253 – 1262.e7