Karman Hattı Nedir?

Yapılan çeşitli araştırmalara göre uzayın, deniz seviyesinden itibaren yaklaşık 100 kilometre yüksekte başladığı bilinmektedir. Bu sınıra karman adı verilmektedir. Karman sınırının tanımını açıklamak gerekirse de atmosferin yoğunluğunun, bir hava aracının aerodinamik kuvvetlerin etkisiyle birlikte havada kalmasını sağlamayacak kadar düşük olduğu yükseklik, olarak tanımlamak doğru bir yaklaşım olacaktır. Hız, karman hattı üzerinde cismin havada kalması ve kontrol edilebilmesi açısından herhangi bir etkiye sahip değildir. Uzay araçlarının çeşitli yörüngelerde hareket ve hız sağlayabilmesi için sahip olması gereken hız, orbital olarak adlandırılmaktadır.

Şimdi Karman sınırının ne olduğuna gerecek olursak yerden 100 kilometre yukarıda olduğu kabul edilen bir hayali çizgi olarak bilinir. Bu sınırın Macar asıllı bir Amerikalı fizikçiye adını almasında borçludur. Theodore Von Karman, atmosferin havacılık uçuşlarında yapılmayacağını söyleyen ilk bilim adamı olarak bilinmektedir.  Karman hattı ötesinde atmosferin devam etmediğini düşünmeniz yanlış olur. Bilindiği üzere ince parçacılardan oluşan eksosfer yeryüzünden 10.000 kilometre yukarıda olsa bile devam etmektedir. Karman hattında atmosfer bitmez fakat astronot sayılması için karman hattına kadar yükselmek de şart bir durum değildir. ABD Hava Kuvvetlerine göre astronot adını almak, yerden 80 km yükseğe çıkmakla olabiliyor.

Önerilen Yazı: Uzayda Nasıl Hareket Edilir?

Karman hattı resmi ve uluslararası bir tanım olarak gözükse de aslında herkes için bir standart oluşturmaktadır. Başka bir tanım yapmak gerekirse bu tanımda Calgary Üniversitesi’den yapılan araştırmalara göre dış uzayın içerisinde belirli bir tanım belirlendi. Bu tanıma göre, karman hattının 118 kilometreden çok daha keskin bir nokta olduğu iddia edilmektedir. Bu nokta aşağısında iyonlar sakin hareket ederken yukarısında çok daha hızlı hareket etmektedirler. Bu da dış uzay ve atmosfer arasında olan farkı daha belirgin bir hale getirmekte olan faktörler arasında yer almaktadır. Atmosferin katmanları olarak bilinen troposfer, stratosfer, mezosfer, termosfer ve ekzosferle deniz seviyesinden 800 km’ ye kadar uzanan bir mesafeyi kapsamış olduğu bilinmektedir. Bu mesafenin yanında 118 km, atmosferin teknik sınırlarının pek yakınında olmadığı sonucuna ulaşmak mümkün olacaktır.

Bilim insanları atmosferin nerede bittiği konusunda kesin bir yargıya varmamakla birlikte insanlara bu konu hakkında net bir tanım yapmamaktadırlar. Atmosferin dış uzaya doğru gittikçe incelmesi ve kaybolması, atmosfer hakkında bilinen en net özelliklerden bir tanesidir. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda bir diğer aday Karman hattının, deniz seviyesinden 400 kilometre yukarısında yer aldığı şeklinde bir görüş bulunmaktadır. Astronatlar için bu yerçekimsiz ortamı deneyimlediklerini varsayarsak 400 km dış uzay sınırı içinde oldukça mantıklı bir aday gibi görünmekte. Fakat daha geniş bir çerçeve içerisinde değerlendirilme yapıldığında durumun böyle olmadığı sonucuna varılıyor.

Önerilen Yazı: Uzay Araçları Uzayda Hareket Eden Cisimlerden Nasıl Korunuyor?

Günümüzde uzay nerde başlıyor sorusunun net bir cevabı yoktur. Uzay nerde başlıyor dendiği zaman çeşitli tanımlar devreye giriyor. Termosferin içerisinde yer alan UUİ’nin gezegenimizin sahip olduğu yerçekiminin ve atmosferinin etkisi altında olduğu bilinmektedir. Yerçekimsiz bir ortamın yaşanmasının nedeni, istasyonun Dünya’ya doğru serbest düşüşte olması olarak bilinir. UUİ, etrafından bulunmuş olan ince havaya süründükçe yavaşlıyor ve irtifasını koruyabilmek adına motorlarını düzenli olarak çalıştırıyor. UUİ’ deki astronotlar için yerçekimi hala mevcut olmasıyla onların deneyimlerinde ağırlıksız hissi, pilotların uçağa devasa bir yay çizdirmesi ile aynı his olarak bilinir. Tepe noktasında uçakta bulunan yolcular biraz ağırlıksız hissediyorlar. Eğer etrafınızda olan her şey ile aynı hızla düşüyorsanız ve hiç hava direnci yoksa boşlukta süzülmüş gibi hissedersiniz.

Dış uzay sınırını farklı şekilllerde tanımlayabilirsiniz. Önemli olan durum, atmosferde gerçekleşen hangi süreçleri göz önünde bulundurduğunuz ile alakalı olan bir durumdur. Örnek vermek gerekirse, sizin için önemli olan bir uçağın artık açamadığı noktaysa, o zaman dış uzayın sınırı için bu tanımı kullanmanız doğru olacakır.

 Eğer güneş patlamaları ile kozmik ışıklardan kaynaklanmış olan radyasyonu dikkate alırsanız o zaman sınırı çizerken bunu göz önünde bulundurmanız önemlidir. Önemli olan yörüngeye ulaşmak ve dünya yörüngesinde kalmanızı sağlayacak kadar düşük olduğu 160 km olmalıdır. Karman hattı ötesinde atmosferin devam etmediğini asla düşünmeyin. İnce parçacıklardan oluşan ekzosfer, 10.000 km yukarıda bile devam etmektedir. Dünyadan 330-435 km mesafede olmasından dolayı bu ismi gerçek anlamıyla hak etmediği düşünülmektedir.

Teknoloji Projeleri Youtube Kanalımızdaki Son Videomuza Göz Atmış Mıydınız?