Kümülonimbus (Cumulonimbus) Bulutu Nedir? Nasıl Tanırsınız?

Kümülonimbus (Cumulonimbus) Bulutu Nedir?

Kümülonimbus bulutları, dikey gelişimli yoğun yağış bulutlarıdır ve çoğunlukla fırtınalarla, şimşeklerle, gök gürültüsü ile ilişkilidirler. Bu bulutlar, yoğun ısı ve nemden kaynaklanan termal hareketler nedeniyle hızla yükselen ve soğuyan hava kütleleri tarafından oluşturulur. Kümülonimbus terimi, cumulus (Latince “birikim”) ve nimbus (Latince “yağmur veren bulutlar”) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Dikey bulutlar arasında sayılan bir bulut cinsidir.

Kümülonimbus bulutları, genellikle aniden ortaya çıkar ve bulutun üst kısmında buz kristalleri ve alt kısımda su damlacıkları içeren bir yapıya sahiptir. Bu bulutlar, genellikle büyük boyutlarda olup, 10.000 metre yüksekliğe kadar çıkabilirler. Yoğun yağış, şiddetli rüzgarlar, dolu ve hatta hortumlar gibi şiddetli hava koşullarına neden olabilirler. Kümülonimbus bulutları, mevsime bağlı olarak Orta Avrupa’da maksimum dikey genişliğe sahip küme bulutları olarak 11 ila 14 kilometre yüksekliğe ulaşır. Tropikal bölgelerde kümülonimbusun üst sınırı 18 kilometre yüksekliğe bile ulaşır.

Kümülonimbus Bulutlarını Nasıl Tanırsınız?

Kümülonimbus bulutları büyük ve yoğun görünür, gökyüzünde çok yüksekte yükselir ve uzun bir dağı veya kuleyi andırır. Bulutun tabanı yerden yaklaşık 500 metre yüksekliktedir. Alt bulut alanı çok karanlık görünür ve bulut tabanının altında alçak bulut parçaları yüzer ve genellikle ana bulutla birleşir. Orta Avrupa’da kümülonimbus bulutları birkaç kilometre çapında silindirler olarak düşünülebilir.

Bulutlar 7 ila 14 kilometre yüksekliğe kadar yığılır. Üst bulut bölümü pürüzsüz şekillere sahiptir, lifli veya çizgilidir. Uzaktan bakıldığında çoğunlukla bembeyaz parlar. Bulutlar çok yükseğe ulaştığında, üst kısım önemli ölçüde düzleşir ve tropopozda örs şeklinde veya büyük bir tüy çalısı gibi yayılır.

O zaman bir kümülonimbus bulutu olgun aşama olarak adlandırılan tam oluşum aşamasına ulaşmış demektir. Bulut kulesinin buzlu tepesinde şemsiyenin çapı 150 kilometreden fazla olabilir.

Bir gök gürültüsü bulutunun buzlu şemsiyesi kenarlara doğru hızla incelir ve giderek yıpranır. Bunun nedeni, oluşan buz kristallerinin dağılması ve daha geniş bir alana yayılmasıdır. Sonuç olarak, bulut parçacıklarının yoğunluğu azalır ve bulut incelir.

Kümülonimbus Bulutları Nasıl Oluşur?

Bu bulut formu esas olarak alt katmanlardaki su damlacıklarından (yağmur) veya gelişimin sonraki aşamalarında birkaç kilometre yükseklikte oluşan dolu tanelerinden oluşur. Bulut yukarı doğru hareket ederse buz kristalleri oluşur. Bu, buluta bulanık bir dış hat verir.

Kümülonimbus bulutları aslında zararsız kümülüs bulutlarından oluşur, ancak havada daha fazla yükselme yaşarlar. Havanın yeterince nemli olması ve aynı zamanda yükselen sıcak havadan gelen hava akımlarının güçlü olması halinde, kümülüsler gökyüzünde daha da büyür.

Tropopoz sadece nadir durumlarda bulutlar tarafından geçilebilir, çünkü bu durum inversiyon olarak adlandırılan bir durumu temsil eder. Bu nedenle, bulut yüksek bölgesinde yanlara doğru yayılır. Bu, uzaktan kolayca görülebilen tipik örs şeklini oluşturur. Mantar şapka şeklindeki bu şemsiyenin çapı 200 kilometre veya daha fazla olabilir.

Nadiren de olsa bulut, yukarı çekiş bölgesinde daha da yükselir ve tropopozu deler. Daha sonra pileus (Latince başlık) adı verilen başlık şeklinde bir bulutu beraberinde taşır. Buna kümülonimbus pileus denir.

Kümülonimbus bulutları genellikle soğuk cepheler üzerinde, yaz aylarında da yaklaşan soğuk cepheler öncesinde gelişir. Genellikle, farklı yönlerden gelen farklı hava kütleleri burada birleşir ve havayı yükselmeye zorlar. Bu süreç yakınsama olarak da adlandırılır. Daha sonra kümülonimbi çizgiler halinde düzenlenir.

Tropikal bölgelerdeki kuvvetli ısınmış havada, kara üzerinde daha büyük gök gürültüsü ve sağanak bulut birikimleri oluşur. Uygun koşullar altında, münferit fırtına hücreleri bir araya gelerek bin kilometreye varan yatay genişlikleriyle muazzam boyutlara ulaşabilen büyük sürüler oluştururlar. Ayrıca, tropikal siklonlar ağırlıklı olarak kümülonimbustan oluşur.

Yüksek seviyeli soğuk hava nispeten ılık su üzerinden geçtiğinde, genellikle çok sayıda bireysel kümülonimbus bulutundan oluşan mozaik benzeri bir desen oluşur.

Bir altokümülüs veya stratokümülüs bulutunun büyüyerek kümülonimbus bulutuna dönüşmesi de mümkündür. Üst sınırda, kule benzeri şekiller yukarı doğru kabarmaya devam eder. Bir altokümülüs bulutunun bulut tabanı alışılmadık derecede yüksektir.

Benzer şekilde, altostratus veya nimbostratus bulutu alanları, yukarı yönlü akımların güçlü kabarmalara neden olması halinde oluşmaya veya yeniden şekillenmeye devam edebilir.