Göz Yanılması (Stroboskobik Etki) Nedir?
Televizyonda ya da sinemada hareket etmeye başlayan bir otomobil hızlandıkça, tekerleğinin olduğundan daha yavaş dönüyor, duruyor ya da ters yönde dönüyormuş gibi göründüğüne tanık olmuşsunuzdur. Aslında bu sadece araçların tekerleklerinde değil, hızlı dönen bütün pervanelerde tanık olmanın mümkün olduğu bir görsel yanılsama. Ancak bu olguya çoğunlukla televizyonda ya da sinemada izlediğimiz hareketli görüntülerde rastlarız.
Stroboskobik Etkiyi ilk başta teknik olarak açıklamasını belirterek başlayalım; alternatif gerilim ile çalışan deşarj lambalarında deşarjın başlayabilmesi için belli bir gerilim seviyesine ihtiyaç vardır. Eşik gerilimi olarak adlandırılan bu gerilim şebekenin sinüsoidal olmasından dolayı belirli t süresinde lamba uçlarında görülmez. Sonuç olarak deşarj lambaları eşik gerilimi altındaki değerlerde ışık veremezler. Bu ışık süreksizliği nedeniyle dönme hareketi ya da harmonik hareket yapan cisimlerin bu hareketinin göz tarafından yanlış algılanır. Bu olaya “stroboskobik etki” denir.
Önerilen Yazı » Mpemba Etkisi: Sıcak Suyun Soğuk Sudan Önce Donması Olayı
Video kameralar görüntüyü sürekli olarak kaydetmez. Birbiri ardınca kaydedilen fotoğraflar -video kameralar çoğunlukla saniyede 24 kare kaydeder- görüntüyü hareketli algılamamızı sağlar. Tekerleğin ya da pervanenin dönme hızının kameranın kayıt hızı ile eşleşmesi durumunda, tekerlek ya da pervane duruyormuş gibi görünür. Örneğin pervanenin kanatlarından biri, bir tam dönüşünü saniyenin 24’te biri sürede tamamlıyorsa, kameranın her görüntü kayıt edişinde ilk konumuna geri dönmüş olacaktır. Bu durumda pervaneyi hareket etmiyormuş gibi algılarız.
Pervanenin kameranın kayıt hızından daha hızlı ya da daha yavaş dönmesi durumunda, kanatlarının sayısına ve kanatlar arasındaki açıya bağlı olarak pervane normal dönüş yönünün tersi yönde ya da dönme yönünde ama olduğundan daha yavaş hareket ediyormuş gibi görünebilir. Bu durum kameranın görüntüyü kaydettiği anda pervanenin kanatlarından birinin, tam olarak ilk konumuna dönmemesi ya da pervanenin kanatlarının şekli birbirinin aynıysa diğer kanatla aynı konuma gelmemesi durumunda ortaya çıkar.
Önerilen Yazı » Doppler Etkisi (Olayı) Nedir? Ne İşe Yarar?
Genellikle videolarda rastladığımız bu görsel yanılsamaya, nadir de olsa gerçek hayatta da tanık olmak mümkün. Aydınlanmanın belirli aralıklarla ortaya çıkan ışık parlamalarıyla sağlandığı durumlarda, ışık parlamaları arasındaki zaman farkı kameralardaki görüntü kaydetme hızına benzer şekilde pervanenin hareketinin farklı şekilde algılanmasına neden olur.
