Uranyum Nedir? Ne İşe Yarar? Özellikleri, Kullanım Alanları
Uranyum Nedir?
Özellikle teknolojik gelişmelerin ilerlemesinde kullanılan uranyum, birçok ihtiyaca bağlı olarak kullanımı her gün artarak devam eden maddedir. Enerji ve savunma alanında çok fazla kullanılmakla birlikte gelişmiş devletlerin ihtiyaç duydukları ham maddelerinde başında gelmektedir. İlk olarak 2.Dünya Savaşı sırasında Amerika’dan Japonya’ya atılan atom bombasında görülen uranyum, yıkıcı etkileri açısından bir felaket olarak hafızalarımıza kazınmıştır. Öteki taraftan çoğu ülkenin kazanç bakımından en önemli enerji kaynağı olarak yine uranyumu görmekteyiz.
İkinci Dünya Savaşından sonra ortaya mutasyonlar gibi trajik durumların çıkması ve yıkıcı etkisinin çok uzun yıllar devam etmesi de uranyumun korkutucu gücünü ortaya çıkarmıştır. Örneğin Japonya’daki çoğu yerde hala bu etki hissedildiği güncel verilerle belirtilmiştir. Bundan dolayı alınan kararlar gereği uranyum artık barış amacıyla kullanıma uygun bir ham madde olarak tanımlanmıştır. Bu tanımlamaya uymayan ülkeler olsa da ilk başlarda bombaların ham maddesi olan uranyum daha ziyade enerji üretimlerinde ülkelerin en önemli kaynağı haline gelmeye başlamıştır.
Önerilen Yazı » Titanyum Nedir? Ne İşe Yarar? Özellikleri, Kullanım Alanları
Başta gelişmiş ülkeler olmak üzere birçok devlet, uranyum rezervleri araştırmaya devam ederken kaliteli rezervlerin kullanımıyla çok daha fazla uranyumun sahibi olma amacındadır. Bazı Afrika ülkelerinde var olan rezervlerin kullanımına dair çalışmalar sürerken aynı zamanda hammaddenin işlenmesi ve sonrasında kullanımları da çok büyük bir sermayeyi gerektirmektedir.
Uranyum Özellikleri Nelerdir?
Amerika Birleşik Devletleri’nde elektrik üretiminin yaklaşık 5’te 1’i uranyum hammaddesiyle sağlanmaktadır. Doğada saf halde bulunmayan uranyum özellikleri açısından da farklılıklar göstermektedir. Atom numarası 92 olan uranyum, 1132 derecede erimeye başlarken 3818 derecede kaynayan uranyum, demir görünüme sahip olan gümüş beyaz renklidir. Sert bir metal özelliği bulunurken oda sıcaklığında katı ve metalik gri rengindedir. Camla işlenmesinde ise yeşil-sarı renge döner. Radyoaktif bir element olma özelliğine sahip uranyum kullanımları, nakliyesi ve depolamasında özel önlemler bulunur. Bundan dolayı insan vücudu için riskli olduğu için çok sıkı tedbirlerle elde edilir.
Önerilen Yazı » Bor Nedir? Ne İşe Yarar? Bor Rezervleri
Uranyum Ne İşe Yarar?
Klasik yeraltı madencilik teknikleri kullanılarak elde edilen uranyum oldukça derinlerde bulunan yataklardan alınır. Sonrasında çeşitli kimyasal işlemlerle ortaya çıkartılmaktadır. Soda çözeltisiyle gerçekleştirirken süzme, iyon değiştirme, sıvı çıkartma yöntemler, arındırma evresi ve eritme işlemleriyle uranyum elde edilir. Çok zahmetli olmasının yanı sıra, elde edilmesinin maliyetli olması da ekonomik yönü güçlü devletlerin çok daha fazla oranda sahip olmasını beraberinde getirir. Özellikle nükleer santraller çerçevesinde elektrik üretiminde kullanılmaktadır.
Uranyum Nerelerde Kullanılır?
Silah üretimleri, çok dayanıklı zırhlı aletlerin yapılması ve mermiler içinde uranyumdan yararlanılmaktadır. Savunma sanayi alanında en çok tercih edilen faydalı element olmaktadır. Bunun dışında seramik ve mermer fabrikalarda da kullanılan uranyum, tıp ve tarımla birlikte sanayi ve uzay çalışmalarında değerlendirilmektedir. İleri teknolojik gelişmelerde büyük bir katkıya sahip olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Uranyum özellikleri itibariyle ayırt edici bir element sınıfında olurken rezerv çalışmaları da dünyanın her tarafından devam etmektedir.
Önerilen Yazı » Nükleer Santral (Reaktör) Nedir? Nasıl Çalışır?
Uranyum Rezervleri
Uranyum değerli bir element olduğu için büyük önem veriliyor. Dünya’ya baktığımızda Amerika, Rusya, Çin gibi büyük devletlerin uranyum çalışmaları bulunuyor. Çin, şu anda 36 aktif halde çalışan nükleer santrale sahiptir. 2017 yılı itibarıyla 20 adedi inşa halindedir ve yakın gelecekte 100 adet daha nükleer santral kurulumu planlanmaktadır. Buna bağlı olarak da Çin’in bugünkü uranyum talebinin 2025 yılında üç kat daha artacağı tahmin edilmektedir. Nuclear Energy Agency (NEA) tarafından dünyada belirlenmiş uranyum rezervlerinin bugünkü tüketim koşullarında yaklaşık 200 yıl yeterli olduğu ifade edilmektedir. Yapılacak araştırmalar sonucu yeni arz kaynaklarının devreye sokulmasıyla bu sürenin 230-250 yıla kadar çıkacağı tahmin edilmektedir.
Türkiye’de Uranyum
Ülkemize baktığımızda da ise durum sevindirici duruyor. Çünkü Türkiye’de 5 uranyum yatağı mevcut olduğunu öğrendik. Ancak nükleer santraller ölçeğinde kullanılabilecek değere sahip olmadıkları düşünüldüğü için yakıt ve enerji olarak değerlendirilmeleri de söz konusu olmamış gözüküyor. Şuan resmi verilere göre Türkiye’de uranyum ticareti yapılmamaktadır. Ancak önümüzdeki yıllarda Akkuyu Nükleer Santrali gibi nükleer santrallerin yapılması düşünülmektedir. İlerleyen zamanlarda yurt içinde ve yurt dışında uranyum ticaret antlaşmaları görebiliriz.
Yararlanılan Kaynaklar
- Uranium: War, Energy and the Rock That Shaped the World – Tom Zoellner
- Dünyada ve Türkiye’de Uranyum ve Toryum – Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
