Redresör Nedir? Ne İşe Yarar? Regüle Devre Nedir?
Bu yazımızda redresör kavramını açıklayacağız. Redresörün ne işe yaradığını belirteceğiz. Redresörün tanımını verirsek; alternatif akımı (AC) doğru akıma (DC) çeviren aygıtlara redresör denir. Bu cihazların çıkış akımı ve voltajı elektronik olarak kontrol edilir. Elektronik cihazların çoğunluğu DC ile çalışır. Konutlarda ise AC 220 V’luk gerilim vardır. DC gerilim, pil, akü, dinamo gibi araçlardan başka doğrultmaçlarla da elde edilebilir.
Cihazlar mikroişlemci kontrollü olup haberleşme opsiyonları ve dijital ön paneli mevcuttur. Redresörler genellikle akü sistemlerinin şarj edilmesi için kullanılır, akü şarj edilirken şarj akımının limitlenmesi ve belirli değerin üzerine çıkmaması istenir. Ayrıca akülerin üzerine uygulanan maksimum DC voltaj belli değerin üzerine çıkmamalıdır.
Önerilen Yazı » Tristör Nedir? Nasıl Çalışır? Özellikleri Nelerdir?
AC/DC dönüştürme işleminde tek yönlü olarak akım geçiren kristal diyotlar (1N4001, 1N4002, 1N5400 vb. gibi) kullanılır. Diyotlar AC’yi DC’ye çevirebilir. Ancak bu DC istenilen şekilde düzgün değildir. Filtre devreleri diyotların çıkışındaki salınımlı DC’yi filtre ederek düzgünleştirmeye yarar. Uygulamada filtre devresi olarak kondansatör ve şok bobinleri kullanılır. Regüle devreleri kararlı ve düzgün bir DC gerilim oluşturur. Uygulamada kullanılan regüleli güç kaynaklarında regüle edici olarak zener diyotlu ya da regülatör entegreli devreler karşımıza çıkar.
Bir Diyotlu Yarım Dalga Doğrultucu Devresi
AC’yi DC’ye çeviren bir diyot ile yapılan en ucuz maliyetli doğrultucu tipidir. Alternatif gerilimin yalnızca bir alternansını doğrultur. Yarım dalga doğrultmaç devresinde çıkış sinyali tam düzgün olmaz Çıkışında gerilim ve akım regülâsyonu kötüdür. Bu nedenle çok az akım çeken küçük yükleri veya regülâsyonun çok önemli olmadığı yükleri beslemek için kullanılır.
Bir diyotlu yarım dalga doğrultmaç devresinin çalışmasını anlayabilmek için bazı hatırlatmalar yapmamız gerekiyor. Şöyle ki; bilindiği üzere trafoların çıkışında zamana göre yönü ve şiddeti sürekli olarak değişen dalgalı bir akım vardır. Yani AC sinyalin akış yönü saniyede 100 kez değişmektedir. Trafonun çıkışındaki değişken akım, pozitif ve negatif olmak üzere iki alternanstan oluşmuştur. Diyotlar tek yönlü olarak akım geçirdiğinden trafonun çıkışındaki sinyalin yalnızca pozitif alternansları alıcıya ulaşabilmektedir.
Yarım dalga doğrultmaç devresinin çalışmasını Yukarıdaki şekil de verilen devrede görüldüğü gibi trafonun üst ucundaki (A noktası) sinyalin polaritesi pozitif olduğunda diyottan ve alıcı üzerinden akım geçer.
Trafonun üst ucundaki sinyalin polaritesi negatif olduğunda ise diyot akım geçirmez (kesimde kalır). Sonuçta alıcıdan tek yönlü akım geçişi olur. Alıcıya seri olarak DC akım ölçebilen bir ampermetre bağlanacak olursa 2. orta uçlu trafolu tam dalga doğrultmaç devresi AC’nin her iki alternansının da alıcıdan tek yönlü akarak geçmesini sağlayan devredir. Bu tip bir devrenin kurulabilmesi için orta uçlu trafoya gerek vardır.
Orta Uçlu Trafolu Tam Dalga Doğrultucu Devresi
Sekonder çıkışı orta uçlu (simetrik gerilim veren) transformatör kullanılarak iki diyot ile yapılan doğrultucu devredir. Gerilim regülâsyonu yarım dalga doğrultucuya göre daha iyidir. Orta uçlu transformatörün gerekli olması dezavantajıdır. Görüldüğü üzere diyotlar sayesinde alıcı üzerinden hep aynı yönlü akım geçmektedir. Ve bu da DC akımdır.
Önerilen Yazı » Transformatör Nedir? Ne İşe Yarar?
Köprü Tipi Tam Dalga Doğrultucu Devresi
En fazla kullanılan doğrultucu devredir. AC’yi en iyi şekilde DC’ye dönüştüren devredir. Her türlü elektronik cihazın besleme katında karşımıza çıkar. Dört adet diyotun köprü şeklinde bağlanması ile yapılır. Her transformatör ile kullanılabilmesi ve tam dalga doğrultma yapması avantajlarıdır. Transformatörün sekonder uçlarında alternatif gerilimin sürekli yön değiştirdiğini biliyoruz.
Köprü diyotlu tam dalga doğrultmaç devresi çalışması ise; şekilde görüldüğü gibi trafonun sekonder sarımının üst ucunun (A noktası) polaritesi pozitif olduğunda D1 ve D3 diyotları iletime geçerek Ry üzerinden akım dolaşır. Trafonun sekonder sarımının alt ucunun (B noktası) polaritesi pozitif olduğunda ise D2 ve D4 diyotları iletime geçerek Ry üzerinden akım dolaşır.
