Hidrolik Motor Nedir? Nasıl Çalışır?

Hidrolik sistemde basınçlı akışkanların enerjisi olarak tanımlanan hidrolik enerjiyi dairesel harekete dönüştürmek amacıyla kullanılan sisteme genel anlamada “hidrolik motorlar” deriz. Hidrolik motorlarla yüksek basınçtaki akışkanları kullanarak büyük döndürme momentleri elde edilir. Küçük bir hacimle büyük momentleri üretmek mümkündür.

Hidrolik motorlar; güçlü dairesel hareketin gerektiği iş makinelerinde, takım tezgahlarında vb. yerlerde kullanılır. Hidrolik motorlarla kademesiz hız ayarı yapılabilir. Hareket devam ederken hız artırılıp azaltılabilir, dönüş yönü değiştirilebilir. Motor herhangi bir enerjiyi, mekanik enerjiye dönüştüren düzenektir. Bu tanım gereği önemli olan mekanik enerjinin kendisidir, mekanik enerjinin türü değil. Bu nedenle hidrolik silindirler de birer motordur. Böylelikle hidrolik enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürür.

Bunlar arasındaki farkı belirtmek için doğrusal motor, dairesel motor, açısal motor deyimlerini kullanmak gerekir. Birçok kaynakta bunların tam devir üretenlerine hidrolik motor, 360° dereceden az dönüşleri elde etmek için üretilenlerine ise açısal motor deniliyor. Oysaki bunların her ikisi de hidrolik motordur.

Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde hidrolik motorları iki başlık altında inceleyeceğiz.

Açısal hareketlendiriciler.
Dairesel hareketlendiriciler

Açısal Hareketlendiriciler Nedir?

Açısal hareketlendiriciler akışkanın basınç enerjisini, tasarımların sınırladığı bir açıda dönme hareketine çeviren düzeneklerdir. Bu hareket değişmez veya ayarlanabilir durdurucularla belirli açılarda sınırlandırılmıştır. Bir çok tasarımda bu dönme hareketi 360° nin altındadır. Bu nedenIe açısal hareketlendiriciler adı ile anılır. Ancak bazı türlerde 360°sınırı aşılsa da sonuçta hareketin bir sınırı vardır. Örneğin piston kumandalı açısal motorlarda bu değer önemli ölçüde aşılabilir. Tek parça ve sağlam yapılarından dolayı büyük döndürme etkisi (moment) iletebilmeleri nedeniyle, özellikle ağır çalışma ortamlarında kolaylıkla kullanabilir.

Dairesel Hareketlendiriciler Nedir?

Dairesel hareketlendiricilere genel olarak hidrolik motor ismi verilmektedir. Hidrolik motorlar hidrolik düzeneğin çalışma enerjisini mekanik dönme enerjisine çevirir. Hidrolik motorlar, bir dengesizlik yaratarak motor milinin dönmesini sağlayacak biçimde çalışır. Bu dengesizlik motor türüne bağlı olarak değişik şekillerde oluşturulur. Doğru artar alt bölümüne doğru azalır. Basıncın yağ giriş deliğinden girdiğinde kanatların eşit olmayan yüzeyleri aracılığıyla motor milinde dönme etkisi oluşturur. Kanatların basınç etkisindeki yüzeyleri arttıkça veya basınç yükseldikçe milde daha çok döndürme etkisi oluşacaktır. Oluşan döndürme etkisi yeterli olduğunda mil dönecektir. Hidrolik motorlar pozitif iletimli öğelerdir, yani motora gelen akışkan miktarı aynı kaldığı sürece çalışma hızı da değişmeyecektir.

Hidrolik motorlar çalışma kuralları bakımından hidrolik pompaların tersi bir sistemle çalışırlar. Hidrolik pompaların aksine hidrolik motorlara sıvı, basınçlı olarak girer. Basınçlı sıvı, sistemleri aracılığı ile hidrolik enerjiyi dairesel harekete dönüştürür