Bağdat Pili Nedir? Ne İşe Yarar? Neden Kullanıldı?
2000 Yıllık Bir Düzenek: Bağdat Pili
1938’de Bağdat’taki Irak Müzesi’nin eski eserler müdürü Wilhelm Konig, 1936’da inşa edilen bir demiryolu hattının antik kalıntıları ortaya çıkardığı Bağdat yakınlarındaki bir alanın arkeolojik kazılarının bulgularını gözden geçiriyordu. Arkeologların mezarlıklarda kullanımı bilinmeyen eşyalar bulması alışılmadık olmasa da, Konig, bölgenin Part işgali sırasında (248 yıllarında) bir mezarda bulunan dört adet seramik kapların büyüsüne kapıldı.
Üç gemide, bakır levhadan yapılmış bakır silindirler vardı ve uçları, silindirlerin dibine kurşunla lehimlenmişti. Bu kaplardan birinin bakır silindirin içinde, asfalt benzeri bir tapanın kalıntılarıyla birlikte bir demir çivisi vardı. Diğer iki kabın içinde demir çivi yoktu, ancak içinde başka demir çiviler vardı. Dördüncü seramik kapta bakır silindir yoktu. Bakır silindirlerin içinde papirüs benzeri bir malzemenin pul pul kalıntıları vardı. Konig, gemilerin, gösterildiği gibi kullanılmış olabilecek galvanik hücrelere benzediğine karar verdi. Böylece Bağdat Bataryası’nın hikayesi ve bu açıklamayı çevreleyen tartışmalar başladı. Peki nasıl oluyor da 2.200 yıllık bir kil kavanoza pil denilebiliyor?
Bu kavanozu yakından inceleyenler, bir batarya olmaktan başka birçok şey olabileceğini söylüyorlar. Sıradan olmayan toprak kavanoz yaklaşık 13 cm yüksekliğinde ve 8 cm genişliğindedir. Sahip olduğu açıklık, bir bakır levhayı yerinde tutan ve bir boruya yuvarlanan bir asfalt tıpa ile kapatılmıştır. Bu boru, daha fazla asfalt tarafından yerinde tutulan bir bakır disk ile alt kısmını kapatmıştır. Dar bir demir çubuk, üst asfalt tapasından geçirilmiş ve bakır borunun ortasına asılmış. Bütün bunları hiçbir parçasına dokunmadan yapmayı başarmışlar.
Bağdat Bataryasının İç İşleyişi
Kavanozu sirke veya fermente üzüm suyu gibi asidik bir sıvıyla doldurursanız kendinize küçük bir akım üretebilen bir pil yapmış olursunuz. Çünkü bu asidik sıvı, iki metal terminal birbirine bağlandığında bakır borudan demir çubuğa elektron akışına izin verir. Bu, temel olarak 2.000 yıl sonra Galvani tarafından keşfedilen ve birkaç yıl sonra Volta’nın ilk modern pile başarıyla dahil ettiği ilkenin aynısıdır.
İlginizi Çekebilir: Lityum İyon Pil (Li-ion) Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?
Bağdat Pili Ne İçin Kullanıldı?
Bağdat Bataryası modelleriyle yapılan deneyler, 1,5 ile 2 arasında volt üretimi sağladı. Bu pilin verebileceği çok fazla güç yok. Peki 2000 yıl önce piller ne için kullanılırdı? Yunanlıların ve Romalıların ağrı tedavisinde belirli elektrikli balık türlerini kullandıkları iyi bilinir. Eskiden, gut ağrısı çeken ayakları uyuşana kadar kelimenin tam anlamıyla canlı bir elektrikli yılan balığı üzerinde dururlardı.
Belki de pil, daha az yapışkan bir analjezik elektrik kaynağı olarak kullanıldı. Diğer teoriler, altının gümüş bir yüzeye elektrokaplanmasında kullanım için daha yüksek bir voltaj üretmek için birkaç pilin birbirine bağlanabileceğini iddia ediyor. Birkaç Bağdat tipi pille yapılan daha fazla deney bunun mümkün olduğunu göstermiştir.
Sonunda, ne yazık ki, bu yaklaşımla ilgili birtakım sorunlar var. Konig’in keşfinin seramik kabın içinde bakır tuzları ve dışında altın veya gümüş tuzları olmalıdır. Hücrede kullanılan demir sivri uçlar, bakır içeren bir çözeltide kullanılmasının bir sonucu olarak bir miktar daldırma kaplamalı bakıra sahip olmalıdır. Konig’in kaplarının bulunduğu üç bölgeden, kaplama hücresi olabilecek herhangi bir araç bildirilmemiştir.
Altın veya gümüş kaplamada yer almış olmaları muhtemel olduğu gibi, kaplarda altın veya gümüşün varlığını gösteren hiçbir analitik rapor yoktur. Son olarak, bilinen hiçbir kaplamalı numune yoktur. Eldeki raporlara göre, Mezopotamya zanaatkarlarının bir elektrokaplama işlemi keşfettiği ve kullandığı sonucuna varmamıza izin verecek yeterli kanıt yok. Bakır borunun içindeki papirüsün varlığı, kapların, asfalt tıpalarla kapatılmış olan, öbür dünya için papirüs üzerine yazılı mesajları saklamak için kullanıldığını daha inanılır kılar.
Kaynak: https://www.sciencefocus.com/science/was-the-baghdad-battery-really-a-battery/
