Davemaoit Nedir?

Bulunduğu yer Botswana olan eski bir elmas, Dünya’nın derinliklerinden geliyor. Araştırmacılar, Dünya’nın derinliklerinden bir mineral keşfettiklerini söylüyorlar ve esasında bu mineralin asla gün ışığını görmeyeceğini düşündükleri bir mineral olduğunu belirtiyorlar. Las Vegas’taki Nevada Üniversitesi’ndeki bilim adamları, alanındaki etkisi bugün hala hissedilen emekli bir deneysel jeofizikçi olan Ho-kwang “Dave” Mao’ya ithafen minerale “davemaoite” adını verdiler. Hiç kimse minerali Dünya yüzeyinde görmeyi beklemiyordu. İçeriğinde ise daha önce hiç görülmemiş bir mineral bulunuyor Bu mineral, onlarca yıl sonra jeologlar için elmasın kendisinden daha nadir bulunan bir hazinedir.

Mineral genellikle yalnızca aşırı yüksek basınçlarda ve sıcaklıklarda bulunur. Yani bu özel numune muhtemelen Dünya yüzeyinin 410 ila 560 mil aşağısında oluşmuş. Bu basınç ise taşı, “süper derin” bir elmas haline getirmiştir.  Tschauner ‘ın Nature’a verdiği röportajda, Davemaoite, Dünya’nın alt mantosundaki üç ana mineralden biridir. Ayrıca oradaki yapının tahmini yüzde 5 ila 7’sini oluşturmaktadır.

Bu, Dünya’nın yapısının önemli bir parçasıdır çünkü uranyum ve toryum gibi elementleri barındırabilir ve radyoaktif bozunmalarına yardımcı olurken ısı üretebilir. Bu minerallerden potansiyel olarak öğrenilecek daha çok şey olmasına rağmen, sorun bu nadir doğal örnekleri bulmaktır. Süper derin elmasları bulmak zorlu bir süreçtir. Jeokimyacılar, elmasların derinlerden nereden ortaya çıkabileceğini bilmenin kolay bir yolu olmadığını söylüyor.

İlginizi Çekebilir: Radyum Nedir? Özellikleri Nelerdir? Zararları ve Kullanım Alanları

Davemaoit olarak adlandırılan mineral, derin kimya dünyasına bir başka kapı aralar. Bu madenden çıkarılan söz konusu elmas, hemen hemen 4 milimetre genişliğindedir ve 81 miligram ağırlığındadır. 1987’de bir satıcı elmasları California Teknoloji Enstitüsü’nde elmaslar üzerinde çalışan bir bilim adamına sattı. Fakat bu elmasın ne kadar özel olduğunu ne satıcı ne de alan kişi biliyordu. Şu anda California’daki Los Angeles County Doğa Tarihi Müzesi’nde bulunan elmas, daha yakın zamanda Las Vegas’taki Nevada Üniversitesi’nden Oliver Tschauner tarafından analiz edildi.  

Dünya’nın derin iç kısmı hakkında bize neler söyleyebileceklerini görmek için “süper derin elmaslar” olarak bilinenleri elmasları inceliyor. Elması parçalarına ayırmak ve içindeki kristalleri yüzeye çıkarmak için bir lazer kullandılar. Daha sonra da neyden yapıldığını görmek için kütle spektrometrisi adı verilen bir teknik kullandılar.  

Normal olarak, davemaoit’in kristal yapısı, basınçtaki büyük azalmadan dolayı Dünya’nın yüzeyine çıktığı anda parçalanmalıydı. Ancak sert bir elmasın içinde sıkışıp kaldığı için kurtulmayı başardı. Yani  100 milyon ila 1,5 milyar yıl süren ve Orapa madenine kadar giden uzun yolculuğunda bu elmas kendini kurtarmayı başardı. Dünya’nın alt mantosunun aşağı yukarı yüzde 5’ini oluşturan maddenin yine Davemoit olduğu tahmin ediliyor.

Ayrıca bu mineralin, çürürken Dünya’yı ısıtan uranyum, toryum ve potasyum-40 gibi radyoaktif elementlere de ev sahipliği yapabileceği hakkında bulgular olduğu için kendine tekrardan önemli bir yer ediniyor. Malbourne Üniversitesi’nde bir akademisyen olarak görev yapan David Phillips, Dünyanın bugüne kadar soğumamış oluşunu bu minerallere bağlıyor. Phillips, Botsvana elmasında bulunan davemaoitin aynı zamanda bir miktar sodyum ve potasyum içerdiğini, bu elementlerin esas olarak yer kabuğunda yer aldığı ve mantoda derin olmadığı düşünüldüğü için şaşırtıcı olduğunu söylüyor. Bu element hem yüzeyi kaplarken hem de mantoya geri dönüşüyor diyor.

Tschauner ve diğer araştırmacılar, daha fazla gizli mineral bulma umuduyla süper derin elmaslar için avlarını sürdürüyorlar. Fakat bu arayış, esasında oldukça zorlu bir süreçtir. Çünkü pırlantaları sığ veya derin kökenli ayırt etmenin basit bir yolu yoktur ve derin çeşitliliğin nerede bulunacağını bilmenin hiçbir yolu yoktur. Tschauner, sorunun nereden başlayacaklarını bilmemeleri olduğunu söylüyor.