Krank Mili Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır?
Krank Mili Nedir?
Krank mili, teknik olarak pistonun doğrusal hareketini biyel yardımıyla dairesel harekete çeviren motor parçalarına krank mili denmektedir. Krank milinin en önemli özelliği ise kam miline, yağ pompasına, yakıt püskürtme pompasına, su pompasına ve yardımcı donanımlara (örneğin alternatör, hidrolik direksiyon pompası vb. gibi) hareket vererek, onların istenilen hareketleri yapmasını sağlar.
Krank milleri, genellikle tek parça halinde, dökülerek ya da dövülerek alaşımlı çeliklerden yapılır. Kalıpta dövülerek imal edilen krank milleri tavlanmış ve nitratlanmış çelikten yapılırlar. Döküm krank milleri ise küresel grafitli dökme demirden imal edilirler. Muylu yüzeylerin darbelere karşı dayanımı artırmak, aşınmayı azaltmak için belirli bir derinliğe kadar sertleştirilip hassas olarak taşlanırlar. Ana yatak ve biyel (kol) muyluları, kaldıraç kolları, denge ağırlıkları, flanş gibi kısımlardan oluşan krank millerinin yapımları sırasında statik ve dinamik olarak dengelenirler.
Önerilen Yazı: Segman Nedir? Ne İşe Yarar?
Krank Milinin Aşınması
Krank millerinde, genellikle aşınma (oval, konik, normal), çizik, yanma, sarma, çatlaklık, eğilme ve kırılma gibi arızalara rastlanır. Normal aşınma, muylular üzerine değişik kuvvetlerin oluşturduğu sürtünme sonucu ortaya çıkan düzgün aşıntıdır. Her muylu, belli bir çalışma döneminden sonra aşınarak küçülür ve düzgünlüğünü yitirir.
Oval aşınma muylu yüzeylerine her durumda aynı basıncın gelmemesinden oluşur. Muylulardaki oval aşınma, sıkıştırma ve yanma zamanlarında temas yüzeylerinin birim alanlarına gelen kuvvetlerin, diğer zamanlara göre büyük olmasından ileri gelir.
Konik aşınma ise, kol muylularına yağ kanalı doğrultusunda yağ içindeki tortuların taşınması ve ilk çıktığı bölgede yatak malzemesine batması ile muyluyu aşındırmasından meydana gelmektedir. Ana yatak muylularında, genellikle, yatak yuvalarının şekil bozukluğuna uğraması, keplerin bir taraflarından fazla sıkması, yatakların eksenel doğrultularının kayması; biyel muylularında da biyelin eğrilmesi, piston piminin ayarsız olması ya da yağda biriken madeni parçaların yağ deliğinden çıktığı çevreyi aşındırması sonucu meydana gelir. Muylulardaki aşınmalar; motor çalışırken yağ basıncının düşük olmasından, yataklardan çekiç sesine benzer ses duyulmasından anlaşılır.
Krank Milinin Sertleştirilmesi
Muylu yüzeyleri 4mm derinliğe kadar sertleştirilmiş ve hassas olarak taşlanmıştır. Krank milleri endüksiyon ile yüzeyden sertleştirilir. Frekansı 10,000 ile 1,000,000 arasında değişen bir akımın geçtiği sargılar muylu yüzeylerine sarılır ve çok kısa zamanda yüzeyden ısınır. Isınan kısım su verme sıcaklığına ulaşınca hemen akım kesilir ve su püskürtülmek suretiyle soğutularak sertleştirilir. Bu yöntemde zamanın çok kısa olması ve yalnızca yüzeyden ısınma sağlanması ile iç gerginlikler meydana gelmez.
Önerilen Yazı: SCADA Nedir? Ne İşe Yarar?
Krank millerinde maksimum eğiklik miktarı 0,075 mm dir. Eğik bir krank mili doğrultma presinin V yatakları üzerine konur ve salgı komparatörü orta ana yataklarda birine tatbik edilir. İbrenin salgı sınırında sıfırlanması ile krank mili 180 derece döndürüldüğünde eğiklik miktarı komparatör kadranından okunur. Krank milinin konkav kısmı üste getirilerek eğikliğin biraz daha fazlası olmak üzere hidrolik pres ile bastırılır. Önemli olan bu işlemi bir defada yapabilmektir. İşlem birkaç defada yapılacak olursa mil gereksiz yere yorulmuş olur. Krank doğrultma işleminde kalıcı değişikliğin kolaylığı için, kör bir keski ile kuvvet uygulanan muylunun iç yüzeylerine orta şiddette tıklamak fayda sağlayacaktır. Doğrultma sonucunda eğiklik miktarı 0,03 mm’nin altında olmalıdır. Döküm krank milleri soğutma işlemine tabi tutulmamalıdır.
