SCADA Nedir? Ne İşe Yarar?

SCADA’ya geçmeden önce kısaca PLC’den bahsedelim. PLC basit bir ifade ile programlanabilir denetleyici diyebiliriz. PLC sistemleri ve diğer elektronik kontrol cihazlarındaki verilerin görüntülenmesi, girilmesi, ve bunlara toplu işlemler yaptırılması gerekmektedir. İşte burada da SCADA devreye girmektedir.

SCADA; bir işlem (İngilizce olarak Process), endüstriyel otomasyonda kullanılan PLC, döngü kontrolörleri, dağıtık kontrol sistemleri (DCS), I/O sistemleri ve akıllı sensörler gibi cihazlardan saha verilerini gerçek zamanlı olarak sürekli bir şekilde toplayan ve topladığı bu verileri verilen kıstaslara göre değerlendirerek kullanıcıya erken uyarı mesajları atabilen gözetim ve veri toplama sistemine denir. Böylelikle üretimi etkileyen etkenleri tek bir merkezden yöneterek, sahadaki kontrol noktalarını uzaktan denetleyebilme imkanı sunmaktadır.

1960 yıllarında Bonneville Power Administration şirketi tarafından ortaya atılmıştır. SCADA, İngilizce olarak Supervisory Control and Data Acquisition kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. 1973 yılında ise PICA konferansından yayınlanarak hayata geçmiştir. SCADA, bir nevi veri toplama ve kablosuz veri aktarma (telemetri) kavramlarının birleşimidir. Yani merkezden veri göndererek merkezden uzak bir bölgenin analizini yapar. Sonra bu verileri merkezdeki operatör ekranında gösterir.

Önerilen Yazı: Telemetri Nedir?

SCADA Ne İşe Yarar?

SCADA sistemi, hidroelektrik, nükleer güç üretimi, doğalgaz üretim ve işleme tesislerinde, gaz, yağ, kimyasal madde ve su boru hatlarında pompaların, valfların ve akış ölçüm ekipmanlarının işletilmesinde, kilometrelerce uzunluktaki elektrik aktarım hatlarındaki açma kapama düğmelerinin kontrolü ve hatlardaki ani yük değişimlerinin dengelenmesi gibi çok farklı alanlarda kullanılabilmektedir.

Burada, mekanik ve elektronik aygıtlar arabirimlerle bağlanarak işletme fonksiyonlarını yürütürler. Denetim komutları bu düzeyde tesisin çalışmasını sağlayan elektriksel sinyallere ve makine hareketlerine dönüşür, bu dönüşümler elektronik algılayıcılar aracılığıyla toplanır. Toplanan veriler elektrik işaretlerine çevrilerek SCADA sistemine aktarılır. Aktüatörler, tahrik motorları, vanalar, lambalar, hız ölçü cihazları, yaklaşım detektörleri, sıcaklık, kuvvet ve moment elektronik algılayıcıları burada bulunur. SCADA sisteminden verilen komutlar, bu katmanda, elektrik işaretlerine çevrilerek, gerçek dünyada istenen hareketlerin oluşması sağlanır.

Önerilen Yazı: PLC Nedir? Ne İşe Yarar?

SCADA yazılımı ile çimento fabrikalarında bulunan elektrik makineleri ve motorlarının izlenmesinde, kimyasal fabrikalarda karmaşık işlemlerin kontrolünde, boya üretim fabrikalarında tankların ve siloların izlenmesinde, demir çelik fabrikalarında üretim kontrolünde, enerji yönetim sistemlerinin kontrolünde, metro istasyonlarının denetiminde, su dağıtım istasyonlarında, rüzgar, güneş ve diğer enerji üretim santrallerinin izlenmesinde, sahadan bilgi toplama ve değerlendirme sistemlerinin tümü olarak karşımıza çıkar.

Sistemin işletilmesinde salt insan çabası yetersiz kalmaktadır. Sistemde meydana gelecek olayların anında tespit edilmesi klasik yöntemler ile mümkün olmamaktadır. Sistemin daha etkin işletilmesi için, daha güvenilir, daha ekonomik işletme için işletmede bilgisayar otomasyonuna gereksinim vardır. Bunun için sistem kontrol ve izleme yazılımları gerçekleştirilmiştir.

Önerilen Yazı: Senkronizasyon Nedir? Ne İşe Yarar?

Yazılım sayesinde operatörler bilgisayar ekranında ki sistem diyagramından sistemi uzaktan kumanda edebilecektir. Arızaların algılanması yerlerinin tespiti ve arızanın giderilmesi yine uzaktan kumandalı olarak belli bir merkezden yapılabilecektir. Sistemle ilgili alarm sinyalleri operatörleri uyaracak şekilde oluşturulması ve görüntülenmesi gerçekleştirilebilecektir. Çeşitli veriler tarih ve zaman olarak (arıza şekli, arıza yeri) veri tabanı şeklinde saklanabilir böylelikle kişilere bağlı kalmaksızın sistem hakkında toplanan verilere dayalı ayrıntılı bilgi edinilmesi sağlanabilecektir.

Dinamik grafik çizim araçları kullanılarak izlenmesi istenen süreç gerçeğe çok yakın bir şekilde canlandırılabilmekte ve alarmlar çarpıcı hale getirilebilmektedirler. SCADA yazılımları kendi bünyelerinde bulunan çekirdek yazılımları kullanılarak grafiklerle birlikte hareket, boyutlandırma, yanıp sönme ve doldurma, boşaltma gibi operatörlerin dikkatini çekip kullanım kolaylığı sunabilecek özellikleri içermektedirler. Operatörlerin görmesini kolaylaştıracak değişik renk, boyut ve şekillerde alarm hazırlamak ve alarm durumunda alınacak acil tedbirleri ekranda göstermek mümkün olmaktadır. Klasik denetleyicilerle olduğu gibi modern SCADA sistemlerini kullanım sırasında da elle kontrol yapabilmek için grafik tetikleyicileri olarak adlandırılan yazılım parçaları kullanılmaktadır.

Teknoloji Projeleri Youtube Kanalımızdaki Son Videomuza Göz Atmış Mıydınız?