Ultrason Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?

Bu yazımızda ultrason (ayrıca cihazı) nedir kavramından yola çıkarak, ultrasonun nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını anlatacağız. Vücudun görüntülenmesi ilk defa 1885 yılında, kendi adını da cihaza verdiği William Roentgen’in X ışınlarını keşfetmesiyle başlamıştır. Görüntüleme yapmak için çok fazla yöntem kullanılmıştır. Bunlardan birisi de ultrasondur. birçok yöntem kullanılmıştır.

Ultrason Nedir?

Ses, cisimlerin titreşimi sonucu meydana gelir. Kulağın duyacağı sınırdan daha yüksek frekanslı sese ultrason diğer adıyla ultrases denir. Yani insanın işitebileceği ses frekansı üzerindeki akustik dalgalara ultrasonik dalgalar denir. Genellikle 20kHz-100kHz arasında tanımlanmış olmasına rağmen tıptaki kullanımında üst sınır 30 MHz’e kadar çıkmaktadır.

Önerilen Yazı: Yakılan Yağlar Nereye Gider?

Teşhis amacıyla 2-10 MHz arası frekanslar kullanılmaktadır. Radyo frekans dalgalarıyla aynı frekans bandında olmasına rağmen ultrasonik dalgalar yansımalı darbeli yapıdadır. Elektromanyetik dalga bir antenden akım (örneğin 5 MHz’lik bir işaret) geçilirse oluşur; ultrasonik dalga ise dönüştürücü (ultrason) ile oluşturulmaktadır.

Ultrason Nasıl Çalışır?

Üretilen ultrasonik dalgalar incelenmek istenen yapıya (vücuda, organa) gönderilir, yansıyan dalgalar algılanarak işlendikten sonra ekranda görüntülenir. Böylece vücudun iç yapısıyla ilgili her farklı ortamdan, yapıdan farklı yansımalar olacağı için elde edilen görüntü bilgileri ayırt edilebilir. Ses dalgalarının yayılma hızını, ortamın cinsi, yoğunluğu, ısısı ve başka faktörler belirler. Ortam ne kadar yoğun ise yayılma hızı o kadar artar.

Ultrason dalgaların yansıması ve kırılması düzgün ve büyük yüzeylerde oluşur. Dokuların içinde homojen olmayan ve farklı yoğunlukta kitleler mevcuttur. Ultrason dalga bu tür kitlelere çarptığında saçılmaya uğrar ve yön değiştirir.

Ultrason demeti dokulardan geçerken gücünde azalma oluşur. Ultrason demeti dokulardan geçerken gücünde azalma oluşur. Ultrason dalgalarının yoğunluğunun azalmasına enerjisinin bir kısmını kaybetmesine yol açan zayıflamaya üç temel etken yol açar.

Birincisi soğurmadır. Dokudan geçen ultrasonun enerjisinin bir kısmı doku tarafından soğurulur ve soğurulan enerji ısı olarak ortaya çıkar.
İkinci etken saçılmadır. Saçılma sonucunda birim alandan geçen enerji miktarı azalır.
Üçüncü etken ultrason demetinin belirli bir mesafeden sonra genişleyerek yayılmasıdır.

Önerilen Yazı: Elektrokoter Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?

Enerji yoğunluğu kesit alanla ters orantılıdır. Demet genişliğinde kesit alan azalacağından dokudan geçen enerji yoğunluğu azalır. Ultrason demetinin zayıflaması, dokunun tipi, kalınlığı ve dalganın frekansına bağlıdır. Doku kalınlığı ve frekans arttıkça zayıflama da artar. Düşük frekanstaki ultrason dalgaları daha derindeki dokulara kadar nüfuz eder. Böylelikle ultrason, herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan görüntüleme yapmaya yarayan bir kavram olarak karşımıza gelir. Sitemizde gezerek, teknik bilgi-teknoloji-girişimcilik üzerine yazdığımız yazıları okuyabilirsiniz.