İnsanı Günden Güne Eriten Bir Hastalık: ALS

Neden gerçekleştiği tam olarak bilinmeyen insanı günden güne eriten tedavisi olmayan hastalık ALS nedir? Belirtileri neler ve nasıl başlar sorularına sizler için yanıtlar aradık. 2018 yılında vefat eden ünlü düşünür Stephen Hawking ile gündemde yer bulan hastalığın detayları neler bu yazımızda hazırladık.

ALS Nedir?

Kısaca ALS olarak tanımlanan Amyotrofik Lateral Skleroz hastalığının araştırmaları halen devam etmektedir. Halihazırda süregelen çalışmalarda kalıtımla ilgisi olup olmayacağı bilinmemektedir. Doğrudan kalıtım ve gen durumlarıyla açıklanması ise söz konusu değildir. Henüz neden gerçekleştiği bilinmeyen bir motor nöron hastalığıdır. Bu rahatsızlık beyin ile omurilik motor sinir hücrelerinin yıpranmasıyla kendisini gösterir. Doğrudan sinir hücrelerini etkileyip istemli bir şekilde kas kontrollerinin yapılmasını güçleştirir.

ALS Nasıl Ortaya Çıkar?

Motor nöronlar ile gelen uyarıların kaslara ulaşmamasıyla başlar. Kas tükenme durumuyla hareketsizlik kendisini gösterir. Kas güçsüzlüğü sonucunda kişinin hareketi kısıtlanır. Giderek artarken herhangi bir tedavi durumu da yoktur. Halihazırda %10’luk bir kısmı kalıtım yoluyla geçerken bu seyir devam etmektedir. Ancak yalnızca bundan dolayı oluşuyor demekte doğru olmayacaktır. 100 bin kişi içerisinde 2 ile 3 kişide görülen bir hastalıktır. Türkiye özelinde ise 8 bin civarında kişide bu hastalık teşhisi bulunmaktadır.

ALS Etkileri Neler?

Bir uzun eksenli kas seğirmesi başlarken güçsüzlüğün tesiriyle konuşma bozuklukları kendisini belli eder. Hastalığın ilerlemesi hızlı veya yavaş olabilmektedir. Hareket edilmesi, yemek yeme ve hatta nefes alma durumlarını yerine getiren kasların bile kontrolü imkansız hale gelir. Etkilemedi kısıtlı alanlar ise bağırsak ve mesane işlevleridir. Cinsel fonksiyonlarına dair de olumsuz yansıması yoktur. ALS tanısı konan kişi için belirtilen ortalama yaşam 2 ile 5 yıl olarak açıklanır. Ancak bu tamamen göreceli ve tahmine yöneliktir. 10 yıl ve hatta çok daha uzun yıllar yaşamış kişilerde vardır. Bunların başında Stephen Hawking gelir.

ALS Belirtileri Nelerdir?

Belirtileri özelinde ise kas gücü kaybına bağlı olarak yansımaları ortaya çıkar. Rutin işlerin dahi yapılamaması kendisini zaman içinde gösterir. Sandalyede kalkamama, yürüyememe, kol ve el hareketlerinin olmaması bunlardan bazılarıdır. Görme, tatma, işitme çerçevesindeki duyu kayıpları ise yaşanmaz. Ayrıca bunama ya da hafıza kaybı gibi gelişmelerde çok nadir ortaya çıkmaktadır. Temelde kas zayıflamasına bağlı olarak fiziki hareket eksikliği demek doğru olacaktır. Hastalığın ilerlemesi akabinde ise nefes darlığı, yutma güçlüğü çekme ve ileri aşama felç durumlarıyla karşı karşıya gelinir.

 

Önerilen Yazı: Kromozom Nedir? Görevi, Çeşitleri ve Özellikleri

ALS Kimlerde Görülür?

Kadınlarla erkeklerin kıyaslanması durumunda ise erkeklerde oran çok daha yüksektir. 40 yaşından sonra görülme olasılığı artar. 30 yaş altındaki kişilerde ALS hastalığı pek olmamaktadır. Farklı türleri var olmakla beraber kalıtsal olmayan ALS hastalığı yaşamış insanların sayısı çok daha yüksektir. Nörolojik gelişmelere bağlı olarak aynı aileden birden fazla kişi de görülebilir. Aile ve gen ile beraber yaş, sigara ve mesleki durumlar hastalığın ortaya çıkmasında rol oynar. Yapılan araştırmalarda da ordu görevinde bulunan askerlerin ALS ihtimalinin yüksek olduğu sonucu çıkmıştır.  Kimyasal maddelerle uğraşması veya travmatik etkiler sonucunda da kişinin bu hastalığa yakalanma ihtimali vardır.

ALS Teşhis ve Tedavileri 

Söz konusu hastalığın teşhis süreçlerinde EMG süreçleri uygulanır. Kan testleri ve omurilik testleri de yine uygulanır. MRI sonuçlarına bağlı olarak da süreçler yönetilirken herhangi bir net tedavisi ise bulunmamaktadır.  Aşırı ağrılı durumlarının hafifletilmesi amacıyla ilaçlar kullanılır. Kişinin hastalıktan az etkilenmesi adına düzenli fizik tedavi süreçleri başlatılır. İyi beslemesi ve sözlü iletişim becerilerini de muhafaza etmek de yararlı olmaktadır.

ROM olarak belirtilen hareket açıklığı egzersizleri de yine hastalığın ilerlemesinde set olur. Daha yavaş bir seyir açısından mutlak surette kas fonksiyonları değerlendirilir. Günlük yapılan esneme egzersizleri de ağrıları büyük oranda azaltır. Kas kramplarının sıklıkla yaşanmaması adına sabah, öğle, akşam uygulanır. Bunlara yönelik programlı çalışmalar yapılır. Tekerlekli sandalye, elektrikli yataklar gibi özel ekipman kullanımlarıyla hastanın günlük hayatında yardımcı olunur. Ancak bunların tamamı destekleyici olurken kesin bir tedavisi yoktur.