Grönland Bir Adayken Avustralya’ya Neden Kıta Denmektedir?

Dünya haritasını açıp baktığımız zaman birçoğumuz eğer kıta olduğunu bilmiyor olsak Avustralya’yı bir ada olarak değerlendirebiliriz. Avustrulya 8.6 milyon kilometrekare büyüklüğüne sahiptir, bu ona dünyanın en küçük kıtası olma özelliğini verir. Bu içeriğimizde de Avustralya’nın boyut olarak Grönland’a yakın olmasına karşın Grönland’ın aksine ada olarak kabul edilmesi konusunu ele alacağız.

Avustralya bazı kaynaklarda ‘ada kıtası’ olarak geçiyor olsa da coğrafyacılar tarafından bir ada olarak değerlendirilmektedir. Coğrafya biliminin temellerine göre ada, tamamen suyla çevrili bir kara parçası olmasının yanı sıra yüz ölçüm olarak da kıtalardan daha küçük olmalıdır. Zaten coğrafyanın yapmış olduğu bu tanım çevresinde bir değerlendirme yaparsak, Avustralya bir ada olamaz. Kesinlikle bir kıta olarak değerlendirilmesi gerekiyor.

Fakat bu duruma daha yakından bakmamız gerekirse Avustralya kıtası ile Grönland adası arasındaki fark nedir? Grönland sahip olduğu 2.2 milyon kilometre kare yüz ölçümü ile birlikte dünyanın en büyük adası olarak kabul ediliyor. Yüz ölçümü büyük olmasına rağmen tıpkı Avustralya gibi bir kıta olarak değerlendirilmemesinin sebepleri nelerdir? Bu soruya net ve doğru bir cevap vermek maalesef mümkün değil. Çünkü coğrafya bilimine göre bir kıtanın kesin bir tanımı yapılmamıştır. Fakat kıtaları adalardan ve birbirlerinden ayırmak için belirlenmiş olan bazı kriterler bulunmaktadır.

Önerilen Yazı: Yükseğe Çıkıldıkça Sıcaklık Neden Düşer?

Gelin şimdi neden böyle bir durum var bakalım;

İlk olarak ayrımın temellerinden birisi jeolojik farklılıklardır. Avustralya ve Asya kıtalarına baktığımız zaman iki kara parçası birbirinden ayrı tektonik plakalarda yer almaktalar. Fakat bu durum Grönland için geçerli değil. Grönland, Kuzey Amerika kıtası ile ortak bir tektonik levha üzerinde yer alıyor.

İkinci bir ayrım noktası ise biyolojik farklılıklardır. Avustralya kıtasında birçok endemik tür hayatına devam etmektedir. Avustralya’da yaşamakta olan bitki ve hayvanların büyük bir kısmı dünyada başka bir yerde yaşamamaktadır. Bu durum Grönland’da vardır fakat Grönland’da bulunan endemik canlı türlerinin sayısı Avustralya’ya kıyasla çok daha azdır ve normalde bir kıtada bulunan endemik tür sayısından çok uzaktadır.

Üçüncü bir ayrım ise antropolojik farklılıklar sayesinde yapılmaktadır. Aborjin olarak nitelendirilen ırk yalnızca Avustralya ile sınırlıdır. Fakat bu durum Grönland’da çok farklıdır. Grönland’a baktığımız zaman yerli halkın Kanada, Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi kuzey kutuplarına yakın konumlarda yer alan ülkelerin insanlarından oluştuğunu görmekteyiz.

Aslına baktığımız zaman bu kriterler, tek başlarına ele alındıklarında bir kara parçasının kıta olarak kabul edilebilmesi için yeterli değiller. Bu durumu bir örnek ile açıklamak gerekirse; Avrupa ve Asya aynı tektonik levha üzerinde yer almaktadır fakat diğer farklılıkların çok daha belirgin düzeyde olması sebebi ile her ikisi de ayrı birer kıta olarak kabul edilmektedirler. Yani kıta ayrımının yapılabilmesi için bölgenin çeşitli özellikleri geniş bir açıdan ele alınmalıdır. Grönland bu şekilde değerlendirildiği zaman kıta olabilmek için yeterli özelliklere sahip olmayan bir kara parçası olduğu rahatlıkla görülebilmektedir.

Ayrıca, tüm bunlara ek olarak Grönland ve Avustralya arasında her ne kadar birbirlerine yakınmış gibi gözüküyor olsalar da ciddi bir yüz ölçümü farkı da bulunmaktadır. Avustralya kıtası, yüz ölçüm bakımından neredeyse Grönland’ın 4 katı büyüklüğe sahip bir kara parçası olarak karşımıza çıkmaktadır.

Eğer yüz ölçüm olarak Grönland, dünyanın en küçük adası konumunda bulunan Avustralya’ya daha yakın bir değere sahip olsaydı belki bu tartışmada daha güçlü bir hale gelebilirdi. Fakat Grönland mevcut koşullar altında değerlendirildiği takdirde bir kıta olarak kabul edilebilmesi için gereken endemik çeşitliliğe, levha ayrımına, antropolojik farklılıklara ve yeterli yüz ölçüme sahip değil. Bu sebeplerden dolayı da coğrafya bilimi tarafından bir ada olarak kabul edilmektedir.

Avustralya bir kıtayken, Grönland’ın bir ada olarak kabul edilmesi konusu zaman zaman bazı coğrafya tartışmalarına konu oluyor olsa da sonuç çok net bir şekilde ortadadır. Coğrafya biliminin bir kara parçasının kıta olarak kabul edilmesi için aradığı şartların birçoğu Grönland adasında bulunmamaktadır. Bu yüzden, bu tartışma coğrafyaya göre sonucu belli olan bir tartışmadır. Yukarıda da belirtmiş olduğumuz gibi, Avustralya kıtası ve Grönland adası arasında bulunan büyük farklılıklar, iki kara parçası arasında geçen kıta – ada tartışması için net ve kesin bir ayrım oluşturmaktadır.