Erozyon Nedir? Nedenleri, Sonuçları, Çeşitleri ve Önleme Yolları
Erozyon Nedir? Çeşitleri ve Önleme Yolları
Bir doğa olayı olarak gerçekleşen erozyon, birçok farklı neden ile ortaya çıkabilir. Toprağın kalitesini yani verimini kaybetmesine neden olur. Bu olayın gerçekleşmesinde birçok faktör yer alırken, özellikle hem doğal yaşama hem de insan yaşamına olumsuz etkileri bulunur.
Erozyon Nedir?
Doğal şekilde oluşan sel, akarsu etkisi veya rüzgar gibi faktörler nedeniyle toprağın dış kuvvetler sayesinde taşınması erozyon olarak adlandırılır. Yeryüzünde bulunan toprak taşınır ve dış kuvvetler tarafından aşınma gibi bir etki oluşur. Çok daha basit şekilde anlatılması gerekirse, rüzgar ve su gibi etmenler nedeniyle toprağın hareket etmesi ve çevrenin zarar görmesi olayı erozyon olayı olarak ifade edilebilir. Doğal erozyon, daha düşük zarar vermesine rağmen erozyon çeşitlerinin bazıları toprağın çok daha fazla zarar görmesine neden olabilir.
Erozyon Nedenleri
Doğal erozyon dünyanın hareketleri sayesinde gerçekleşir. Ancak insan etkileri de erozyona neden olabilir. Bu bağlamda erozyon nedenleri teker teker ele alınırsa;
- İklim bağlamında fazla yağışlar, rüzgar ve sıcaklık değişimleri erozyona neden olabilir. Fazla yağış toprağın üst tabakasında sürüklenme oluşturabilir.
- Jeolojik yapı açısından ise gevşek toprak yapısı, hafif fizyolojik hareketle dahi yerinden kayarak aşınma gösterebilir.
- Ormanların tahrip edilmesi sonucunda da erozyon ortaya çıkabilir.
- Topografya açısından arazinin eğimi, yüzey şekilleri ve uzunluğu sonucunda aşınma görülebilir.
- Bitki örtüsü açısından düşünüldüğünde, yeşil örtüden uzak ve zayıf topraklar daha fazla aşınma gösterir.
- Şehirlerde düzensiz yerleşme ile tarım alanlarının kullanılması durumunda bitki örtüsü topraktan kalktığı için erozyon oluşabilir.
- Son olarak yanlış tarım yapılması ve tarım alanındaki hatalar zengin toprakların fakir bir hale gelmesini ve erozyonu ortaya çıkarır.
Önerilen Yazı: Yağmur Damlasının Hızı ve Özellikleri
Erozyon Sonuçları
Doğanın dengesinde bozulmaya neden erozyon sonrasında farklı etkiler ortaya çıkar. Öncelikle toprak çölleşme gibi bir sorunu ile karşılaşırken, tarım kalitesi düşer. Toprak daha az su depolama kapasitesi gösterir ve doğada bulunan su kaynakları kirlenir. Bitki örtüsü yok olduğu için daha fazla çığ ve heyelan ile karşılaşılır. Verimsiz tarım alanları kente göç miktarını arttırırken, kuraklık gibi sorunlar ile karşılaşılabilir.
Erozyon Çeşitleri
Erozyon farklı faktörlerden dolayı ortaya çıkmasına rağmen bu noktada oluşan aşınmanın farklı çeşitleri de bulunmaktadır. Bu bağlamda;
- Rüzgar erozyonu sıklıkla karşılaşılan bir sorun olarak daha çok kurak iklimli bölgelerde düzensiz toprak rejimi sağlar.
- Yerçekimi erozyonu ise jeolojik hareketlere bağlı şekilde oluşan toprak aşınmasını ifade eder.
- Su erozyonu ise Türkiye’nin neredeyse her yerinde görülürken, eğimli arazilerde bitki örtüsü zayıf olduğunda akış halindeki su erozyon ortaya çıkarır.
- Çığ erozyonu ise buz ve buzul etkisiyle ortaya çıkar ve aynı zamanda daha tehlikeli sonuçlar gösterir.
Erozyon Önleme Yolları
Erozyon ile mücadelede doğal ve insani faktörler ile mücadele edilmelidir. Bu kapsamda erozyonu önlemek için öncelikle mera otlatılmasının belirli bir düzene kavuşturulması ve fazlasından kaçınmak gereklidir. Doğal etkiler göz önünde bulundurulursa, rüzgarın sert olduğu bölgelerde rüzgar hızı kesilmelidir. Su erozyonu ile karşılaşmamak için akarsular ıslah edilmelidir.
Yüksek eğim ile karşılaşılan arazilerde çok fazla taraça yapılmadan, arazinin sürülmesi eğime dik şekilde sağlanmalıdır. En önemli önleme kurallarından biri olarak çıplak arazilerde ağaçlandırma yapılması gerekir. Yani tarla oluşturmak için ormanların katledilmesi ve nadas alanlarının yakılması gibi hatalardan kaçınmak gerekir.
