Feza Gürsey Kimdir? Hayatı, Eserleri Nelerdir?
Feza Gürsey Kimdir?
Babası askeri Doktor Ahmet Reşit, annesi ise bilim insanlarından kimyager Remziye Hisar olan Feza Gürsel, 1921 yılının 7 Nisan günü İstanbul’da doğdu. Ailesinden ötürü aydın bir çevrede büyümesiyle hem sanat hem de bilim dünyasına oldukça yakın oldu. İlerleyen yıllarda ise bilim ve özellikle fizik alanında ilgisi artmaya başladı. Fizik alanında dünyaca ünlü bir bilim insanı olacağını ise o yıllarda kimse tahmin etmemişti. 1940 yılında Galatasaray Lisesi’ni tamamlamasının ardından İstanbul Fen Fakültesi’ne girdi.
Matematik-Fizik alanında mezun olup asistan olan Feza Gürsey, MEB sınavı sonucunda İngiltere’ye eğitim görmeye gönderildi. İmperial College bünyesinde Kuaterniyonların alan uygulamaları çalışmasıyla bilim dünyasında adından söz ettirdi. İstanbul’a döndükten sonra evlenip doçent olan Gürsel, fizik çalışmalarını sürdürdü. Türk bilim tarihi içerisinde Teorik Fizik Kürsüsü temelini atan iki kişiden biri olmayı başardı. 1950 yılında başlayan çalışmaların ardından önce Cambridge sonrasında ise 1957-61yılları arasında Brookhaven Ulusal Laboratuvarı’nda görev aldı. Nobel Fizik Ödülü sahibi olan Wolfgang Pauli ile birlikte çalıştı. Yurtdışı çalışmalarını tamamlayarak yurda dönen bilim insanı Gürsel, ODTÜ Teorik Fizik Bölümü kurulmasını sağladı.
Önerilen Yazı: Aziz Sancar Kimdir? Hayatı, Eserleri Nelerdir?
ODTÜ öğretim üyeliği görevine 1974 yılına kadar devam eden Türk bilim insanı, öğrencileriyle birlikte yaptığı araştırmalarla da geleceğe ışık tutmuştur. Erdal İnönü’nün ODTÜ çerçevesinde çalışmalar yapması için kendisine ısrarcı olduğu biliniyor. Teorik Fizik Bölümü ile birlikte ülke içinde de fizik çalışmalarının yapılabileceği gösterildi. Özellikle dünya çapındaki profesörleri ülkeye davet ederek konferanslar düzenlenmesinde önemli bir olay oldu. Bu sayede üniversite gelişimi tamamlanırken Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü kuruldu.
Halihazırda ismi Feza Gürsey Bilim Enstitüsü olarak değiştirilirken çalışmalar yapılmaya devam edilmektedir. İstanbul’da Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Yerleşkesi içerisinde olan Feza Gürsey Enstitüsü hem matematik hem de teorik fizik çalışmalarında öncüdür. Çeşitli araştırmalar ve konferanslar için ev sahibi konumundadır. Sonrasında ise Yale Üniversitesi kürsü başkanlığına getirilmiştir. ABD’nin New Haven kentinde 1992 yılının 13 Nisan günü hayatını kaybetmiştir. Anadoluhisarı aile mezarlığına defnedilmiştir.
Feza Gürsey Çalışmaları
Fizik alanında benzersiz çalışmalara imza atan Gürsey, kuantum renk dinamiği kuramı çerçevesinde çalışmalar yaptı. 1960’lı yıllarda ise Kiral Bakışım Kuralı ile dünyaca tanındı. Büyük ses getirirken uzay-zaman bakışımı özelindeki var olan çalışmaların daha ileri boyutlara geçmesine olanak sağladı. Özellikle fizik camiasında kuramlarıyla birçok çalışmaya da öncülük etmiştir. Özellikle Kuaterniyonların alan teorisi uygulamaları çalışmasına hayatı boyunca devam etti. 1969 yılında Tübitak Bilim Ödülü kazanan Gürsey, ilerleyen dönemlerde de hem ulusal hem de uluslararası başarılarıyla tanınıyor.
• Einstein Madalyası 1979
• College de France Madalyası 1981
• İtalya Cumhuriyeti tarafından verilen Commendatore Unvanı 1984
• Roma Konuk Profesör Unvanı 1986
Feza Gürsey Eserleri Nelerdir?
İtzhak Bars; Alan Chodos; Chia-Hsiung Tze; Feza Gürsey, Symmetries in particle physics
