Diyak Nedir?
Genel olarak, her iki yönde akım geçiren yarı iletken tetikleme elemanlarına diyak adı verilir. Bunu ise iki adet pnpn diyodun birbirleriyle ters bağlanmasıyla oluşturulur. Yani diyak çift yönde aynı görevi gören bir zener diyot gibi çalışır. Ne işe yarar, nerede kullanılır diye düşünürseniz aklınızda şu kalabilir. Diyaklar, darbe osilatörü olarak, tristör ve triyakların tetiklenmesi işlemlerinde işe yaramaktadır.
Diyak (ortalama olarak) uçlarına uygulanan gerilim, 20V ile 50V olan diyak kırılma (geçirme) gerilimine ulaştığında iletken olur. Bu gerilimlerin altında diyak yalıtımdadır. Yani akım geçirmez. Bu özelliği her iki yönde de gösterir. Son zamanlarda 20V ile 80V arasında çalışan diyaklar yapılmıştır. Diyak üzerinden geçecek maksimum akım değeri Imax = 2 amper dolayındadır.
Diyak üzerinden geçecek akım değeri Imin değerinin altına düştüğünde diyak yalıtıma geçer yani akım geçirmez. Üzerinden sadece sızıntı akımı geçer. Üzerine uygulanan gerilim diyak geriliminin üstüne çıktığında ise diyak iletime geçer. Fakat iletime geçer geçmez. Diyak’ın uçlarındaki gerilimde bir düşüş görülür. Bu düşüş değeri diyak geriliminin yaklaşık %20’si kadardır.
Diyak’ın üzerine uygulanan gerilim diyak geriliminin altına da düşse diyak yine de iletimde kalır. Fakat diyak’a uygulanan gerilim düşüş anından sonraki gerilim seviyesinin altına düşürüldüğünde diyak yalıtıma geçer. Diyak iki yöndeki uygulanan polarmalarda da aynı tepkiyi verecektir. Diyak’ın bu özellikleri alternatif akımda kullanılabilmesine olanak verir.
- Imax = Diyak üzerinden geçirilebilecek maksimum akım
- Imin = Diyak’ı iletimde tutacak en az akım
- Umax = Diyak’ın iletime geçeceği (kırılma ) gerilim
- Umin = Diyak’ın yalıtıma geçeceği gerilim sınırı
Diyak’ın Sağlamlık Kontrolü Nasıl Yapılır?
AVO metre ile diyak’ın sağlamlık kontrolünde, ölçü aletinin omaj kademesinde her iki yönde yapılan ölçümde yüksek direnç gösterir. Diyak arızalı ise her iki yönde de düşük direnç ölçülür. Güvenilir sağlamlık kontrolü ancak diyak devrede, iletimde ve yalıtımda iken yapılacak ölçümle ya da basit bir triyak tetikleme devresindeyken deneyerek yapılabilir. Her iki yönlü ölçümde yüksek direnç okunmalıdır.
Önerilen Yazı: Kuadrak Nedir? Ne İşe Yarar?
