Jet Akımı (Stream) Nedir? Tanımı, Keşfi ve Önemi

Hava yolculuğu yapılabilmesi adına kullanılabilecek jet akımları özellikle hava tahminlerine yardımcı olmalarıyla bilinir. Meteorologlar tarafından sıklıkla kullanılırken çok hızlı hareket eden bir hava akımı olarak tanımlanır. Dünya atmosferinin üstünde bulunur ve dünya hava modellerine örnek teşkil eder.

Jet Akımı Nedir?

Var olan araştırmalarla görülmektedir ki günümüzde Kuzey Yarımküre özelinde iki ana jet akımı bulunmaktadır. Güney Yarımküre içinde de aynı jet akımlarının varlığı söz konusu olurken orta kuşak burada önem taşır. Jet akımlarının yerlerinin yıl içinde devamlı değişmesi de yine ileri araştırmalarla ortaya konulanlar arasındadır.

Sıcak hava durumlarında kuzeye doğru ilerleme var olurken soğuk hava ise güneye doğru hareket etmelerine neden olur. Kış aylarında çok daha gülü olduğu bilinen jet akımları aynı zamanda uzak mesafeleri kapsar. Özellikleri açısından incelendiğinde yaz aylarında hava kütlelerinin düşük olmasıyla daha zayıftır. Atmosfer boyunca dolambaçlı olabilir veya süreksiz bir şekilde de hareketler devam eder. Bu durumlara karşın yine de hız konusunda jet akımları etkilidir. Menderesler daha yavaş akarken batıya yönelme olabilmektedir. Bunun nedeni ise içine gömülen hava akışı etkisi olurken Rossby Dalgaları tanımı yapılır.

Önerilen Yazı: Jet Lag Nedir? Nasıl Geçer? Korunma Yolları Nelerdir?

Jet Akım Keşfi

Keşif durumlarına ilişkin farkı unsurlar mevcuttur. İlk keşifle ilgili tartışmalar sürerken net olarak ifade edilecek bir durum yoktur. Dünya genelinde yaygınlaşması birkaç yıl sürerken ilk olarak verilebilecek tarih ise 1920’lerdir. Fuji Dağı bölgesinde bir Japon meteorolog olan Wasaburo Ooishi tarafından keşfedildiğini dile getirilir. Üst düzey rüzgarların atmosfere yükselişinin izlenmesi amacıyla hava balonları kullanılması, jet akım keşiflerini beraberinde getirir. Rüzgâr modelleriyle ilgili çalışmalar sürmüş olmasına karşın dünya geneline ulaştırılması pek mümkün olmamıştır.

1934 yılına gelindiğinde ise Wiley Post isimli ABD’li pilotun dünya çapında uçma planları jet akımları keşfi konusunda yardımcı olmuştur. Bu uçuşun gerçekleştirilmesi için ise yükseklerde uçmasını sağlayacak bir elbise oluşturulmuş. Basınçlı elbiseyle yapılan koşularda ise yer ve hava hızı ölçümlerinin birbirinden farklı olduğu sonucuna ulaşıldı. Bu durum ise jet akımı keşfini ortaya koyarken II. Dünya Savaşı sırasında Alman pilotların uçuşları da bu durumu gösterecektir. Avrupa ile Kuzey Avrupa arasındaki uçuşlar sırasında rüzgarlardaki farklılıkların tespiti daha kolay olmuştur. Hız durumuna göre rüzgarların değişkenlikleri saptanırken jet akımı nedir keşfine dair araştırmalar bu bilgilerin üst üste konulmasıyla devam etmiştir.

Jet Akım Önemi Nedir?

Özellikle ticari amaçla gerçekleştirilen havayolu endüstrisi açısından çok faydalı olmasından ötürü Jet akımları incelenmeye değerdir. Çok uzun mesafeler arasındaki uçuşlar üçte bir oranında azaltılmıştır. Jet akışı etkisine bir örnek vermek gerekirse Tokyo merkezli bir uçuşta 25.000 fit yükseklikte iyi bir uçuşla süre 18 saatten 11,5 saate indirilmiştir. Güçlü bir hava akımının doğru kullanılmasıyla mesafeler arasındaki sürenin en aza indirilmesi mümkündür. Konum ve gücü etkili olurken aynı zamanda bir diğer önemli olan husus ise hava olaylarının tahmin edilebilmesidir. İklim faktörleri ve diğer unsurlara dair de çalışmalar yapılagelir. Kutupsal jet akımı sayesinde yağışların olacağı, bazı yerlerde daha uzun süre kuruluk durumları da saptanır. Kuzey Atlantik bölgesinde güçlü jet akışlarının bulunması ise Avrupa’ya sık yağışların taşınmasının nedenidir. Kuzey hareket durumlarıyla iklimde olası değişkenliklerde yine jet akımlarına bağlıdır. Jet akımlarının doğru anlaşılması sonucunda hava hareketleri öngörülebilir olur. İzleme ve sonrasında olabilecek etkiler saptanır.