Scramjet Nedir? Özellikleri Nelerdir?
Kısaca ifade etmek gerekirse Ramjet çeşidi olan Scramjet, diğerlerinden farkla süpersonik özellikli bir yanma odasına sahiptir. Uçak motoru tip olmasının yanı sıra aynı zamanda havanın sıkışma işlemi için kompresör kullanımı bulundurmamaktadır. Buna karşı uçağın hızından yararlanılır. Sprey haline dönüşen yakıtın sıkışan havayla karışımı sağlanırken sonrasında ateşleme yapılarak itme gücü elde edilir. Çok daha az sayıda hareketli parçanın kullanımıyla cazip hale gelen scramjet nedir sorusu da bu şekilde yanıtlanabilir.
İlk olarak Amerika Birleşik Devletleri tarafından geliştirilen scramjet motor tipiyle uçan uçak için 2 milyon Dolar harcama yapıldı. 1980’li yıllarda meydana gelen bu ilk incelemenin sonrasında maliyetlerin artması da uzun bir süre çalışmalara ara verilmesini beraberinde getirdi. Ayrıca çeşitli konularda ortaya çıkan teknik sorunların bir türlü çözülememesi de 1990’lı yıllarda yapılan tüm çalışmaların başarısız olmasındaki en önemli sebep olarak açıklanmaktadır.
Önerilen Yazı » Ramjet Motor Nedir? Nasıl Çalışır?
Sonrasında ise NASA tarafından 2004 yılında açıklanan uçuşta scramjet kullanılarak 9.4 Mach hıza ulaşılmıştır. Böylelikle tarihte ilk kez bu motor tipiyle bu kadar hızlı ve başarılı bir uçuş gerçekleştirilmiş oldu. Öngörülen maliyetlerin karşılaştırılmasında etki gücü çok yüksek olan motorunun tüm yapısal durumlara karşı koruyuculu olması da kullanımı etkilemektedir. Bununla birlikte parçaların önemli bir kısmının daha az hareketli olması da kompresör kullanımının geriye atılabilmesine olanak vermektedir.
Scramjet Özellikleri
Atmosferde hipersonik hızlarda uçulabilmesi tasarlanan bir motor tipi olan scramjet birçok yönüyle roketlerle benzerlik gösterir. Ancak en önemli farklarından bir tanesi ise oksijen taşıma durumudur. Bilindiği gibi roketlerde kullanılması gerekli olan oksijenler bulunmaktadır. Taşınan oksijenlerin kullanılmasıyla işlevsellik sağlanır. Ancak scramjet kullanımında bu tip bir oksijen gerekliliği söz konusu değildir.
Önerilen Yazı » Asenkron Motor Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?
Doğrudan havadan oksijen elde edilmesiyle çok daha hızlı bir şekilde uçurabilmesi de sağlanır. Normal jet motorlarından çok daha fazlasını vaat eden scramjet özellikleri arasında bir başkası ise motorların hızlarının artmasıyla yüksek enerjinin kontrol edilebilmesi için hava sıcaklığının düşürülmesidir. Önemli bir artışın yakalanmasının ardından süpersonik hız sonrasında subsonik hıza geçiş olmaktadır.
Ramjet motor tiplerinde görülen bu geçiş nedeniyle şok dalgalanma durumları da ortaya çıkar. Havanın sıcaklığının artmasına da sebep olan bu şok dalgasının yaşanma durumu ise scramjet ile ortadan kalkar. Çünkü havanın motor kullanımı süresince devamlı olarak subsonik tutulması sağlanır. Böylelikle bir başka önemli özellik olarak düşük yanma sorunu oluşmazken motor içine giren havanın daha az hız kaybetme durumu ortaya çıkar. Daha az ısınmasından dolayı da çok daha iyi yanma sağlanır.
Önerilen Yazı » Turboprop Motor Nedir? Özellikleri Nelerdir?
Scramjet için dikkat edilmesi gereken en önemli husus ise geometri yapısında herhangi bir bozulmanın oluşmamasıdır. Böyle bir durum olması halinde verimlilik kaybı yaşanmaktadır. Çalışabilmesi için ise Mach 5 hıza ulaşmaları gerekir. Mach 15 hızına kdaar çıkabildiği teorik olarak görülürken aynı zamanda yanmanın süpersonik hızda gerçekleşmesi de Scramjet özellikleri arasında en öne çıkanlarıdır.
