Rüzgar Nedir? Nasıl Oluşur?
Rüzgar Nedir?
Bu yazımızda Dünya’mızda çoğu olayı etkileyen bir kavram olan rüzgarı detayları ile anlatacağız. Etrafımızda gördüğümüz ağaçların, bastığımız toprağın yapısına kadar etkin bir rol oynayan rüzgar; yatay yönde yer değiştiren hava kütlesinin hareketine denir. Rüzgarın meydana gelişinde hava sıcaklığı ve nispi nem birinci derecede etkilidir.
Rüzgar, çevreye yaptığı etkilerle gözlenebilir. Rüzgarın etkileri bakımından üç belirgin özelliği vardır. Bu özellikler;
- Rüzgar yönü
- Rüzgar hızı
- Rüzgar frekansı (Esiş sıklığı)’dır.
Rüzgar Yönü Nedir?
Rüzgarın bulunduğumuz yere doğru geldiği yöne rüzgar yönü denir. Rüzgar yönü jirüet (anemoskop) ve windjak (windsock, rüzgar tulumu) ile belirlenir. Meteorolojide rüzgar esiş yönleri coğrafik yönlerle açıklanır. Rüzgar yönü “E” denildiği zaman, doğudan batıya doğru hareket eden hava akımı anlaşılır. Rüzgar yönü gözlemleri 8 yön dikkate alınarak yapılır. Bunlar;
- Kuzey (N) = Yıldız Kuzeydoğu (NE) = Poyraz
- Doğu (E) = Gündoğusu Güneydoğu (SE) = Keşişleme
- Güney (S) = Kıble Güneybatı (SW) = Lodos
- Batı (W) = Günbatısı Kuzeybatı (NW) = Karayel’dir.
Önerilen Yazı » Barometre Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır?
Rüzgar Hızı Nedir?
Hava hareketlerinin hızıdır. Rüzgar hızı anemometre ile ölçülür. Yazıcı tipte olanına ise anemograf adı verilir. Rüzgar hızı, m/s, km/h ve knot (deniz mili/saat) birimleri ile ifade edilir.
- 1 kara mili = 1609 m,
- 1 deniz mili = 1852 m
- 1 knot = 1 deniz mili/saat = 0.5148 m/s = 1.8532 km/h
Bir rüzgar hızı, onu meydana getiren iki nokta arasındaki basınç farkına ve bu iki nokta arasındaki uzaklığa bağlıdır. Basınç farkı ne kadar fazla ve iki nokta arasındaki uzaklık ne kadar az ise rüzgar hızı o ölçüde fazla olacaktır. Rüzgar hızını ölçen aletlerin bulunmadığı yerlerde rüzgar hızını belirlemek için Bofor Ölçeği kullanılır. Bu ölçeğin esası, rüzgarın yeryüzündeki cisimler üzerinde yaptığı etkiyi göz önünde tutarak rüzgar hızını tahmin etmektir. Kısaca, gözlemlere dayalı rüzgar hızı tahminidir.
Rüzgar Frekansı (Esiş Sıklığı) Nedir?
Rüzgar yönleri zaman zaman değişir ve bu değişimler hava koşulları üzerinde önemli etkiler yaratır. Bu nedenle rüzgarın hangi yönden, ne kadar süre ile ve ne kadar sık estiğinin bilinmesi gerekir. İşte belirli bir rüzgarın esiş sıklığına o rüzgarın frekansı denir. Rüzgar frekansları aylık, mevsimlik veya yıllık olarak hesaplanır. Belirli yönlü rüzgarların bütün rüzgarlara (her yönden esen) olan oranları %, diyagramlar veya rüzgar frekans gülleri şeklinde belirtilmektedir. Rüzgar frekans gülü çizilirken önce yön eksenleri üzerinde o yönde esen rüzgarların sayısı uzunluk olarak işaretlenir. İşaretlenen noktaların birleştirilmesiyle elde edilen poligonun içi taranarak rüzgar frekans gülü oluşturulur.
Önerilen Yazı » Rüzgar Çeşitleri Nelerdir?
Rüzgar Nasıl Oluşur?
Rüzgar, güneş enerjisinin dönüşmüş bir biçimidir. Rüzgarlar, güneşin atmosfer kütlesine eşit olmayan biçimde yaymış olduğu ısı, yeryüzünün amorfik coğrafi yapısı ve dünyanın kendi etrafında dönmesi sonucu oluşurlar. Karalar, denizler ve havaküre farklı özgül ısılara dolayısıyla farklı sıcaklıklara sahip olurlar. Yeryüzünde yan yana bulunan iki bölgeden birisinde hava sıcaklığının arttığı düşünülürse, böylece hava kütlesi genişler ve yükselir. Bu durumda bir alçak basınç alanı oluşur.
Sıcaklığın daha az olduğu bölgede ise hava kütlesi soğuyarak sıkışır ve yoğunlaşarak aşağı doğru çöker. Bu durumda ise bir yüksek basınç alanı oluşur. Sıkışan bu hava komşu bölgeye doğru akmaya başlar ve rüzgar meydana gelir. Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru hareket eden hava, rüzgar olarak isimlendirilmektedir. A hava kütlesi ısınır, Genleşir ve yükselir. Alçak basınç oluşur. B hava kütlesi soğur, Sıkışır, aşağı çöker. Yüksek basınç oluşur Hava kütleleri soğuk alanlardan sıcak alanlara ve yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ederler.
