Barometre Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır?
İlk olarak 1647 yılında Fransız bilim insanı Blaise Pascal tarafından kullanımı söz konusu olan barometre, farklı çeşitleriyle günümüzde yükseklik ölçümü için kullanılagelmektedir. Fizik derslerinden aşina olunan bir cihaz olmakla birlikte barometre ne işe yarar sorusu da bir hayli sık bir şekilde sorulmaktadır. Kısaca tanımlamak gerekirse yükseklik ölçer olarak da adlandırılan cihaz aracılığıyla ölçümler yapılmaktadır.
Yükseklik arttıkça basıncın düştüğü sonucunu sunan barometre, açık hava basıncının ölçülmesinde kullanılmaktadır. Atmosfer basıncı olarak da tanımlanan açık hava basıncının insan vücuduna büyük bir basınç uyguladığı bir gerçektir. Bu basınç üzerine yapılan ölçümlerle yüksekliklere çıkıldığında farklılıklar görülmektedir. Çeşitli çalışmaların yapıldığı laboratuvarlar başta olmak üzere bilimsel deneylerde kullanılan barometre cihazıyla hava olaylarının takibi de yapılabilir.
Önerilen Yazı » Komparatör Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Kullanılır?
Barometre Çeşitleri
İçerisinde cıva bulunan barometre çeşidi çok daha eski zamanlardan beri kullanılabilirken aynı zamanda çok hassastır. İlk olarak İtalyan Toricelli tarafından keşfedilmekle kullanımına başlanmıştır. İlk zamanlarda cıvalı tüp kullanımı söz konusuydu. Günümüzde ise kapalı bir kutu içerisinde cıva var olduğu için çok daha güvenlidir. Kutu kenarlarında cıvanın havayla temas etmesi için açıklık vardır.
Rakım sıfır olduğu zaman cıva yükselir. Yükseklerde ise cıva azalmaya başlamaktadır. Bu basıncın azaldığını gösterir. Barometrede değer kaybeder. Güzel havalardan basıncın alçalması yaşanırken kötü havalarda ise basınç yükselme eğilimindedir. İçerisinde sıvı olmadığı için aneroid olarak tanımlanan madeni barometlerin kullanımı çok daha yaygındır. Bükülme özellikli bir madenden elde edilmiş kutularla oluşturulmaktadır.
Önerilen Yazı » Termometre Nedir? Nasıl Çalışır? Yapısı ve Çeşitleri?
Havası olmayan kutunun üzerinden çelikten yapılmış bir yay bulunur. Yayın bir kenarından kutuya sabit olduğu barometrede hava basıncının yükselmesi halinde kutu içe doğru şekil almaktadır. Basıncın azalması durumunda da dışa doğru kutunun şiştiği görülmektedir. Fransız fizik insanı Bourdon tarafından geliştirilen barometrede tüm sistem bir kıvrımlı yaya bağlı olarak çalışmaktadır.
Barometre Nasıl Çalışır?
Barometre çeşitlerine göre çalışma düzenleri farklılık gösterirken hava olaylarının tespiti de basınç özelinde etkilidir. Bununla birlikte cıva ya da yay bağlantılı olarak barometreler kullanılmaktadır. Barometre çalışma prensibi şu şekildedir; bir kap içine 3-4 cm kadar cıva konulurken 90 cm uzunluğa sahip tüp içine yerleştirilmesi sağlanır. Cıva dolu kabın içindeki basıncın artmasıyla tüpte olan cıva yükselmektedir. Deniz seviyesinde 75 cm ölçülürken yüksek bölgelerde 50 cm ölçümü gerçekleşir. 6.000 metre seviyelerde 32 cm, 9.000 metrede ise 22 cm seviyelerine kadar gerilemektedir. Barometre 30 üstündeyse havanın açık ve çok az rüzgarlı olduğu sonucu da çıkartılabilir. Bulutlu günlerde ise barometre basıncı 30 seviyeleri altına düşmeye devam etmektedir.
Barometre Özellikleri
1939 yılına gelindiğinde bar olarak kabul edilen barometre ölçüsü kullanılmaya başlanır. Buna göre deniz seviyesinde 75 cm’lik cıva basıncı 1 bar olarak kabul edilir. Deniz seviyesinde 1 cm2 alanın yüzeye 1033 gram basınç uyguladığı da bilinmektedir. Barometre özellikleri yapısal farklılığı içerirken ev ortamında dahi kullanıma uygundur.
