Ateşleme Bobini Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?
Bu yazımızda ateşleme bobinin ne olduğunu açıklayacağız. Ayrıca nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını da öğreneceksiniz. Ateşleme bobini, aküden gelen düşük gerilimi, içinde barındırdığı sargılar yardımı ile değişen manyetik alanın etkisinde buji tırnakları arasında kıvılcım oluşturacak şekilde yüksek gerilime dönüştüren ateşleme devre elemanıdır. Yani ateşleme bobini motorun çalışabilmesi için gerekli olan yüksek gerilimi sağlama görevini yapar.
Ateşleme Bobininin Özellikleri
Ateşleme bobini al taraftaki resimden de anlaşılacağa üzerine dış etkilerden koruyan bir kutu içerisindeki demir çekirdek (nüve) üzerine genelde 0.7-1 mm kesitli telden yaklaşık 200 sarımlı birinci devre (primer sargı) ile genelde 0.03-0.07 mm kesitli telden yaklaşık 20000 sarımlı ikinci devreden (sekonder sargı) meydana gelir. Bobin, sargılarında meydana gelen ısı nedeniyle hasar görmemesi için primer sargı dışta sarılmıştır.
İlginizi Çekebilir → V Kayışı Nedir? Ne İşe Yarar?
Ayrıca iç kısımda manyetik alanın daha yoğun olması ve ince sargıların dış etkilerden daha az etkilenmeleri sebepleri ile sekonder sargı iç kısma sarılmıştır. İki sargı birbirinden yalıtılmıştır. Sargıların ortasında yer alan demir çekirdek (nüve), bobin içerisinde meydana gelen elektromanyetik alanı (mıknatıslanmayı) güçlendirmektedir. Silisyumlu ince sacların üst üste konulmasıyla meydana gelmiştir.
Bobinin yapısını basitleştirmek için ikinci devre (sekonder) sargının bir ucu birinci devre (primer) sargı ile birleştirilmiştir. Diğer ucu ise sekonder terminal olarak adlandırılan bobin kulesine bağlıdır. Her iki sargı gövdeden de yalıtılmış olarak bobin muhafaza kutusunun içine oturtulmuştur. Sargıların soğumasını kolaylaştırmak ve yalıtkanlığı artırmak için muhafazanın içi genellikle özel bir yağla doldurulmuştur. Aynı zamanda bu yağ, bobin içerisinde zamanla nem birikimini engelleyerek kısa devreleri önlemektedir. Platinler en çok 5 amper akım taşıyabildikleri için platinlerin yanmasını önlemek amacıyla kontak ilk açıldığında birinci devre akımı, 4 amper olacak şekilde sınırlandırılmıştır.
İlginizi Çekebilir → Triger (Zaman) Kayışı Nedir? Ne İşe Yarar?
Ateşleme Bobini Nasıl Çalışır?
Akü akımı kontak anahtarının açılması ile bobinin birinci devre sargılarından geçer. Bobin birinci devre sargılarının çıkış (-) ucundan distribütör girişine ulaşan akım, platinler üzerinden devresini tamamlar. Bu akım demir çekirdek nüve üzerinde sarılı olan düşük voltaj devresinden geçerken yavaş yavaş yükselir. Başlangıçta hiç akım bulunmayan bu sargılardan akım geçmeye başlayınca sargının etrafında bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan, Lenz Kanunu’na göre devrenin elektrik durumunu korumaya çalışacaktır.
Anlamı ise düşük voltaj devresinden geçen akıma zıt yönde bir akım üretecek bir elektro motor (EMK) kuvvet indükleyecektir. Bu (EMK) düşük voltaj, devre akımının yükselmesini geciktirecektir. Devreden geçen akımla birlikte, her iki sargının etrafında oluşan manyetik alan gitgide kuvvetlenecektir. Kuvvetlenen bu manyetik alan, yüksek voltaj (sekonder) devre sargılarında, yüksek voltaj indüklemeye yeterli değildir. Bu nedenle, manyetik alanın değişme hızının artırılması gerekir. Bu amaçla birinci (primer) devre sargılarındaki voltaj platinler açılarak kesilir. Bu anda, birinci devre akımı sıfıra doğru iner.
Ani olarak akımın kesilmesi bobin çekirdeği etrafında çok hızlı bir alan değişimine neden olur. Bunun sonucu olarak hem birinci devrede hem de ikinci devrede yüksek bir voltaj indüklenir. İndüklenen bu voltaj, birinci devrede aynı yönde akmak ister. Ancak platinler bu anda açık olduğu için devresini tamamlayabilmek için platinler arasından ark yaparak devresini tamamlamaya çalışır.
Ark olması durumunda devreden akım alınamaz. Dolayısı ile yüksek voltaj devresinden akım alabilmek için alçak voltaj devresine bir kondansatör konularak çözüme ulaşılır. Platinlerin açılmaya başlaması ile üzerinden geçmeye çalışan akım kondansatör üzerinde şarj edilir. Bu anda birinci (primer) devre üzerinden akım geçmeyeceği için ikinci (sekonder) devrede yüksek değerde voltaj elde edilir. Elde edilmiş olan bu yüksek voltaj, (18000-20000 V) bobin kulesinden distribütöre ulaştırılarak bujilere dağıtımı sağlanır.
