Eşeyli Eşeysiz Üreme Nedir? Farkları ve Özellikleri Nelerdir?
Üreme canlıların neslinin devam etmesini sağlayan bir etkendir. Üreme, eşeyli ve eşeysiz olmak üzere 2 şekilde yapılabilir.
Eşeysiz Üreme Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Canlıda döllenme meydana gelmeden, farklı yollar sonucunda yeni canlıların oluşması durumuna eşeysiz üreme denir. Eşeysiz üremede yeni canlılar, mayoz bölünme yerine mitoz bölünme ile meydana gelirler. Bu sebeple oluşan yeni canlılar birbirinin aynısıdır. Eşeysiz üreme ise bölünerek üreme, tomurcuklanarak üreme, rejenerasyonlu üreme, vejatatif üreme ve spor oluşturarak üreme şekilde yapılabilir.
-
Bölünerek Üreme
Bölünerek üreme şekli, genellikle bakteriler ve protistalarda görülmektedir. Hücre bölünmesinin gerçekleşebilmesi için hücrenin belirli bir boyuta ulaşması gerekir. Hücre gerekli olan boyuta ulaştığında hücre bölünür ve sonucunda 2 eşit parça oluşur.
-
Tomurcuklanarak Üreme
Mercanlarda, maya mantarı hücrelerinde ve bazı bitki türlerinde tomurcuklanarak üreme çeşidine rastlanılmaktadır. Tomurcuklanarak üremenin ilk adımında ana canlının vücudunda bir çıkıntı meydana gelmelidir. Dışarıya doğru oluşan bu çıkıntı, tomurcuk olarak adlandırılır. Meydana gelen tomurcuğun yeterli büyüme seviyesine gelmesinin ardından yeni yavru oluşur.
Önerilen Yazı » Tüp Bebek Nedir? Nasıl Yapılır? Özellikleri Nelerdir?
-
Rejenerasyonla Üreme
Bir eşeysiz üreme çeşidi olan rejenerasyonla üreme, deniz yıldızı, planarya ve toprak solucanlarında görülmektedir. Ana canlıdan koparılan veya kendiliğinden kopan parçalardan yeni canlılar meydana gelmesi durumudur.
-
Vejetatif Üreme
Yaygın olarak yüksek yapılı bitkilerde gözlenmektedir. Ana canlıdan kopan parçaların, ana canlıya benzer yeni canlılar oluşturması şeklinde gerçekleşir. Patatesin yumru oluşturması, vejetatif üreme şekillerindendir.
-
Spor Oluşturarak Üreme
Spor adı verilen hücreler sayesinde meydana gelen bir üreme çeşididir. Ana canlıdan mayoz ya da mitoz bölünme sonucunda oluşan spor hücreleri, uygun koşullar sağlandığında yeni bir canlı oluştururlar. Bu üreme çeşidine genel olarak mantarlarda, plazmodyumda ve bütün çiçeksiz bitkilerde rastlanmaktadır.
Eşeyli Üreme Nedir?
Farklı eşeyli bireylerin, uygun ortam koşullarında üreme hücrelerinin birleşmesi sonucunda eşeyli üreme meydana gelir. Eşeyli üreme omurgalı hayvanların hepsinde görülmektedir. Ayrıca tohumlu bitkilerde ve eklem bacaklılar, derisi dikenliler gibi omurgasız hayvan grubuna giren bazı canlılarda da eşeyli üremeye rastlanabilir.
Mayoz bölünme sonucunda dişi hücrelerin oluşturduğu gametler, “yumurta” olarak adlandırılır. Erkek bireylerin gamet hücreleri de genellikle “sperm” olarak adlandırılmaktadır. Dişi ve erkek bireylerin gametlerinin birleşmesi sonucunda döllenme olayı gerçekleşir. Döllenmenin ardından meydana gelen hücre ise “zigot” olarak adlandırılır.
Önerilen Yazı » Mitoz Mayoz Bölünme Nedir? Evreleri Nelerdir? Farkları Nelerdir?
Eşeyli Üreme ile Eşeysiz Üreme Arasındaki Farklar
Eşeysiz üremede tek ata canlı bulunur. Eşeyli üremede ise iki farklı ata canlı bulunmalıdır. Eşeyli üreme safhalarından olan mayoz bölünme ve döllenme evreleri, kalıtsal çeşitliliğin oluşmasına olanak sağlar. Eşeyli üreme ile eşeysiz üreme arasındaki en önemli fark da budur. Eşeysiz üremede meydana gelen canlılar kalıtsal anlamda ata canlı ile bire bir aynıdır. Eşeyli üreme de ise farklı kalıtsal özelliklere sahip yeni canlılar meydana gelir. Bu sayede gen çeşitliliği sağlanmış olur. Ayrıca eşeyli üreme sonucunda oluşan canlılar, değişen çevre şartlarına daha fazla dayanıklılık göstermektedirler.
