CRISPR Uygulanan İkiz Bebekler!

Üstün ırk, beyaz-siyah ırk, gelişmiş hücreler derken artık gen değişimi ve gen düzenleme hayatımıza iyice girdi. Günümüzde yapılan ekonomik düzene göre belki de yeni Dünya’nın Amerikası olmaya aday Çin’den bir haber geldi. Çin’de ikiz bebeklerin embriyolarına tartışmalı gen değiştirme yöntemi CRISPR uygulanmış. Çinli araştırmacı Jiankui He bebekler embriyo aşamasındayken CRISPR yöntemiyle onlara HIV virüsünün bazı çeşitlerine karşı bağışıklık kazandıracak genetik bir değişiklik yapmıştı. Haberi duyan pek çok bilim insanı, başka çoğu ülkede yasak olan böyle bir uygulamanın gerçekten yapıldığına ilk önce inanmadı.

Bilim dünyası olaya mesafeli yaklaşıyor. Çünkü CRISPR’nin klinik olarak kullanımı için henüz çok erken olduğunu düşünen birçok bilim insanı var. Hatta CRISPR’yi icat eden araştırmacıları da kapsayan bir ekipte erken olduğunu ve yasal çerçevenin çizilmesi gerektiğini söylüyor. Bunun sebebiyse bu teknolojinin henüz çok iyi anlaşılamamış olması ve hem kişinin hem de çocuklarının hayatında kalıcı etkiler bırakma ihtimali barındırması. Ancak He’nin tam da haberin yayıldığı sıralarda Hong Kong’da gerçekleşen 2. Uluslararası İnsan Genomuna Müdahale Zirvesi’nde yaptığı sunum, ikiz bebeklerin embriyolarında iddia edilen genetik değişikliğin gerçekten yapıldığı konusunda bilim insanlarını ikna etti. Ne var ki bu durum tartışmaların ve tepkilerin daha da alevlenmesine neden oldu.

Önerilen Yazı: Kök Hücre Nedir? Ne İşe Yarar? Nerelerde Kullanılır?

Pek çok bilim insanı bu çalışmayı tedbirsiz, riskli ve etik dışı bularak rahatsızlıklarını dile getirdi. 2015’te bilim camiasında bir gün CRISPR ile insan genlerinde değişiklik yapmak verimli hâle gelse bile bu tür müdahalelere hastalarda ciddi ölçüde ızdırap yaratan, etkin bir tedavisi bulunmayan ve gelecek nesillere geçebilen orak hücre anemisi ya da kistik fibroz gibi hastalıklarla sınırlı olarak başlanması gerektiği kararlaştırılmıştı. Bu bağlamda şu anda etkin tedavisi bulunan HIV hastalığının bu tür bir genetik müdahaleyi kullanmak için hiç de öncelikli olmadığı yönünde eleştiriler yapıldı.

He’nin çalışmasında bilim insanlarını huzursuz eden pek çok sorun var. Çalışmanın Hu’nun kendisi tarafından finanse edilmiş olması, çalışma kapsamında ikizler için uygulanan tüp bebek hizmetinin aileye ücretsiz sunulmuş olması gibi etik sorunların yanında belki daha da önemli teknik riskler söz konusu. CRISPR yöntemindeki teknik sorunlardan biri istenen değişikliğin hedeflenen tüm hücrelerde gerçekleşmemesi. Mozaiklik adı verilen bu sorunun ikizlerde söz konusu olabileceği düşünülüyor. Zaten ikizlerden birinde silinmeye çalışılan genin iki kopyasından sadece biri silinebilmiş.

Kaynak: CRISPR’li İkiz Bebekler Bilim Dünyasında Şok Yarattı / Bilim ve Teknik Dergisi