Nikola Tesla Kimdir? Hayatı, İcatları Nelerdir?
Nikola Tesla Kimdir?
Nikola Tesla, 10 Temmuz 1856 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Likanın eyaletinde (şimdiki adıyla Hırvatistan’ın Smiljan köyünde) dünyaya gelmiştir. Normal bir hayat düzeni yaşayan aileye sahipti. Babası dinine sadık papaz şeklinde görev yapmaktaydı. Annesi ise okuma yazma sahibi olmayan ve evinde yaptığı küçük çaplı icatlarıyla halk tarafından tanın bir kadındı. Nikola Tesla babası tarafından papaz olması isteniyordu. Fakat annesi buna şiddetle karşı çıkarak oğlunun bir dahi olacağı kanısına varmıştı. Önceden yeteneklerini sezen annesi oğlunun kendi alanında gelişmeler yapmasını istemekteydi.
Nikola ise kendi kararını çoktan vererek mühendislik fakültesini okuyarak mühendis olmayı amaçlamıştı. Graz Politeknik Enstitüsü’nde fizik ve matematik, Prag Üniversitesi’nde felsefe öğreniminden sonra elektrik mühendisliği dalında çalışmaya başlamıştır. Budapeşte’de yeni kurulmuş bir telefon santralında çalışırken, yeni tip bir telefon tekrarlayıcısı (telephone repeater) geliştirmiştir. Daha sonra Fransa ve Almanya’da üç yıl çalışmıştır. Nikola Tesla dünya genelinde yapmış olduğu projelerle günümüze kadar isminden bahsettirmeyi başarabilmiştir. Dönemin ilerisinde buluşlar yapan Tesla, 300’e yakın kendi adına olan patentleriyle çalışmalar yapmıştır. Fakat halen bazı çalışmaların ne için yapıldığı veya nasıl kullanıldığı gibi temel bilgiler elde edilememiştir.
Önerilen Yazı: Bilim Adamı: Alper Bozkurt Kimdir?
İsminden en çok bahsettirmeyi başarabilen buluşlarından bir tanesi ise Tesla bobini ve kablosuz elektrik iletiminin yapımıdır. Fizik alanında profesör olan Tesla aynı zamanda elektro fizik uzmanı olarak da görevler üstlenmiştir. Kablosuz elektrik üretim deneylerinde Chicago’da düzenlenmekte olan Columbia fuarında yaptığı son deneyle başarısını tekrardan kazanabilmiştir. 1943 yılına kadar süren bu serüvende 26 ülkede kendi patenti olan 300 icadı bulunuyor. Fakat bu cihazları arasında halen anlaşılmayan onlarca ürün bulunmaktadır.
1881’de, aklında çok fazla alternatif akım endüksiyon motorlarının temel kavramı, yani dönen elektrik alanları olan Tesla, 1882’de Paris’teki “Continental Edison” firmasına girmiştir. Edison’un mühendislerinden Francis Jehl, “Meno Park Anıları”nda Tesla’yla ilk ilişkilerini şöyle yazmıştır: “Birgün fabrikaya uzun boylu, zayıf, genç bir adam elinde Budapeşte’deki Karl Pushas’tan bir referans mektubuyla geldi. Alternati Akım (A.A.) kulanarak komütatörsüz motorlar yapmanın çok önemli bir iş olduğunu savunan bu gence, aklını Edison sistemine yönelik olarak kullanmasını ve işe başlamasını söyledik.”
1884’te ABD’ye göçetmiş ve ABD vatandaşlığına geçmiştir. Birkaç yıl Thomas A. Edison için elektrik motorları ve jeneratörler üzerinde çalıştıktan sonra Westinghouse firmasına girmiştir. 1888’de ilk A.A. endüksiyon motorlarını burada geliştirmiş ve güç iletimindeki (özellikle transformatör tasarımında) katkıları ile yeni gelişen güç endüstrisinde devrim yapmıştır. Bundan sonraki on yılda da verimli çalışmaları ile güç iletimi (power transmission) alanında birçok patent almış, Colorado Springs’de ve Long Island’da kendi laboratuvarlarını kurmuş ve en önemli çalışmalarını 36 yaşından önce yapmıştır. Tesla hiç evlenmemiştir. Son yıllarında gerçek bir münzevi hayatı yaşamış ve çabalarının büyük kısmını genellikle başarısız olan elektrik enerjisinin tel kullanmadan iletimi üzerindeki deneylere ayırmıştır.
Bu düşünceleriyle Tesla’nın Edison firmasıyla ilişkisi kuşkusuz uzun süremezdi. Bir müddet sonra, Edison’un alternatif akımın güç iletiminde kulanılmasının kesinlikle karşısında olduğunu anladı. Edison, “Kişisel isteğim alternatif akım kullanımının tamamiyle yasaklanmasıdır, çünkü bu gereksiz olduğu kadar tehlikelidir.” demiştir.
Tesla ve Westinghouse
Tesla, 1889’a kadar üç fazlı A.A. endüksiyon motorları, iki fazlı senkron motorlar, iki fazlı, 4 telli güç dağıtımı ve tek fazlı motorların ayrık faz (split-phase) başlatılması gibi konularda en az 10 ABD patenti elde etti. alternatif akım güç dağılımı ile 1885’ten beri ilgilenen George Westinghouse, Tesla’nın çalışmalarını işitir işitmez A. A. motorlarının ticari olurluğu üzerinde görüş oluşturması için bir temsilci gönderdi. Sonuç olumluydu. Westinghouse hemen 200.000 dolar ödeyerek Tesla’nın bütün patentlerini satın aldı. Ancak Tesla Pittsburg’daki Westinghouse fabrikasında değişik ticari uygulamalar için bir dizi A.A. motoru üretiminde çalışmakla başarısız bir yıl geçirdi. (Kendi başına olmaktan hoşlandığından, üretim toplumunun bir üyesi olarak çok iyi çalışmaması doğaldı.) Ayrıca, endüksiyon motorlarının tramvay ve demiryolları taşımacılığında uygun olmadığı anlaşılmıştı, oysa o zamanlarda bu tip işler için büyük bir gereksinme vardı.
Motorlar, tek fazlı aydınlatma için Westinghouseca benimsenen 100- Hz’lik alternatif akım sisteminde verimli çalışmıyorlardı. Dolayısıyla Westinghouse tarafından 1892’de Tesla motorlarının başarıyla pazarlanmasına kadar peknçok tasarım ve sistem değişikliği gerekti. Yüksek akım mühendisleri Edison’un doğru akım teorilerinin enerji iletiminde çok sınırlı olduğunu anladılar ve Tesla’nın çok fazlı alternatif akım dizgesinin bu iş için pratik ve son derece uygun olduğunu saptadılar.
Aynı zamanda, Niagara su gücü tasarısı uzmanları bu şelaleden en az 90.000 kW enerji elde edilebileceği ve bunun ticari kullanımlar için herhangi bir yere ancak AA güç olarak ekonomik bir şekilde iletilebileceği sonucuna vardılar.
Tesla’nın patentlerine dayanarak 1893 Kasımında Westinghouse firması ile 3725 kW’lık iki jeneratör için anlaşma yapıldı. 1895 Nisanında bunların ilkinden hatlara enerji verildi. Ağustos’ta ilk müşteri Pittsburg Reduction (şimdiki Aluminium Company of America) firmasına elektrik enerjisi iletildi. 1897 Niagara Şelalesi kuruluşunun bazı dağıtım devreleri şekilde gösterilmiştir.
Önerilen Yazı: Canan Dağdeviren Kimdir?
Tesla: Radyo ve Radar
Tesla daha 1900 yılında radyo yayımcılığı konusunda şunları söylemişti: “Özellikle zor erişilebilen bölgelerdeki kitlelerin eğitim ve aydınlatılmasında çok verimli ve kullanışlı olduğunu kanıtlayacaktır. Önemli uygarlık merkezlerinde kurulacak ve dünyanın en dış tabakalarına yayın yapabilecek istasyonlar çeşitli kanallardan alacağı haberleri yerküresinin her noktasına yayacak ve herkesin cebinde taşıyabileceği ucuz küçük alıcılarla dünya haberleri ve özel iletiler alınabilecek.”
Century Dergisi’nin Haziran 1900 sayısında Tesla şöyle yazmıştı: “Sesimizi yükseltirsek, yankısını işitiriz. Biliriz ki sesimiz duvar gibi bir yere çarparak geri dönmüştür. Ses gibi elektrik dalgaları da yansımaktadır ve bu, ses yankısına benzeyen ve durağan dalga adıyla bilinen elektriksel bir olayla kanıtlanmaktadır. Dünyanın uzak dış tabakalarına ses dalgaları yerine elektrik dalgaları gönderildiğinde yankı yerine uzaktan yansıyan durağan elektrik dalgaları elde ettim. Bu, Tesla’nın geleceğin en önemli iki elektronik dizgesini önceden kestirebildiğini göstermektedir.
Nikola Tesla’nın Ölümcül Hastalığı ve İlerleyişi
Nikola Tesla yakalanmış olduğu ölümcül hastalığından dolayı ailesi tarafından kendi isteklerin yapılması için serbest bırakılmıştı. Babası her ne kadar papaz olmasını istese dahil hastalığından ötürü kendisini kıramamış ve kendi alanında ilerleme yapmasına izin vermiştir. Kendisiyle birlikte toplamda 5 kardeşe sahip olan Tesla abisini öngörülmeyen bir kazada kaybetmiştir. Daha sonrasında matematik ve fizik konusunda ilerlemesine devam etmek isteyen Tesla, yakın zamanda bilgilerini çoğaltarak Charles Ferdinand Üniversitesinde eğitimine başlamaktadır. Fakat burada babasının ölmesiyle birlikte eğitimini yarıda bırakarak 1882 yılında Paris’e yerleşmek için karar almıştır. Thomas Edison’un fikirlerini yaymak adına kurulan firmada göreve başlayan Tesla burada akım motorları ve dinamolar üzerinde çalışmalarını sürdürmüştür. Tecrübelerini geliştirmeye devam ederken bir yandan da ilk geliştirmiş olduğu icadı regüle edici kontrol cihazı olarak üretmiştir. Çalışmalarına hızla devam eden Tesla ilgisini çeken manyetik alanlara yönelmeler yaparak daha fazla çalışmaların ortaya koyacağı işlemlerine devam etmiştir.
Tesla ABD’de hala tartışılan bir kişi olmasına karşın, ana ülkesi Yugoslavya’da, doğumunun yüzüncü yıldönümünde özel yazılarının, deney notlarının, aletlerinin ve diğer anılarının sergilendiği Belgrad Nikola Tesla Müzesi kuruldu.
Münih’teki 29 Haziran-7 Temmuz 1956 Uluslararası Elektro-Teknik Komitesi Toplantısında ise “Tesla” metrik sistemde magnetik akıl yoğunluğu birimi olarak kabul edildi.
